تخریب علیه مردم افغانستان و بازسازی به سفارش ازبکستان
شهردار شهر مزارشریف تندیس امیر علی‌شیر نوایی، از نام‌آورترین شاعران و سیاستمداران تاریخ افغانستان، را تخریب کرده است، این تندیس که در یکی از میدان‌های عمومی شهر نصب شده بود، سال‌ها نمادی از میراث فرهنگی و ادبی این دیار به شمار می‌رفت، امیر علی‌شیر نوایی از برجسته‌ترین شخصیت‌های قرن نهم هجری بود که با آثار ارزشمند خود نقشی اساسی در اعتلای زبان فارسی و ترکی و در شکل‌گیری نهضت فرهنگی دوره تیموریان ایفا کرد، به همین دلیل، او نه تنها یک شاعر و ادیب، بلکه نمادی از همزیستی و غنای فرهنگی مردمان این سرزمین به شمار می‌رود، تخریب نماد او، خشم فرهنگیان و مردم را برانگیخت و بسیاری این اقدام را حمله‌ای مستقیم به هویت و تاریخ ملی افغانستان دانسته‌اند، این نخستین بار نیست که طالبان چنین رویکردی را در برابر نمادهای فرهنگی و تاریخی در پیش گرفته‌اند. در سال ۲۰۰۱، جهان با حیرت نظاره‌گر انهدام تندیس‌های عظیم بودا در بامیان شد؛ اقدامی که لکه‌ای پاک‌نشدنی در تاریخ فرهنگی بشر محسوب می‌شود؛ چنانچه محسن مخملباف یکی از هنرمندان حوزه تمدنی فارس در دیالوگ اش گفته بود «بودا از شرم فروریخت»
همچنین تندیس عبدالعلی مزاری، رهبر فقید هزاره‌ها که به دست طالبان کشته شده بود در بامیان و کابل نیز تخریب شد، کارشناسان و علاقه‌مندان فرهنگی معتقدند که این سیاست‌ها نشانه‌ای از تلاش طالبان برای پاک کردن تاریخ و تحمیل هویتی یک‌دست و ایدئولوژیک بر جامعه متکثر افغانستان است، آنان هشدار می‌دهند که حذف نمادهای فرهنگی و تاریخی، نه تنها به پیکره‌ی هویت ملی ضربه می‌زند، بلکه شکاف‌های اجتماعی و قومی را نیز تعمیق خواهد کرد، طالبان در حالی شعار «استقلال» و «حاکمیت ملی» سر می‌دهند که در عمل، با نابود کردن نمادهای تاریخ و فرهنگ این سرزمین، استقلال فکری و فرهنگی ملت را به گروگان گرفته‌اند، تخریب تندیس امیر علی‌شیر نوایی تنها یک اقدام ضدفرهنگی نیست، بلکه یادآور این حقیقت تلخ است که تاریخ در سایه‌ی حاکمیت طالبان بار دیگر در معرض سانسور، تحریف و نابودی قرار گرفته است، اهانت به شخصیت‌های تاریخی و دانشمندانی که نام و هویت افغانستان با آن گره خورده است جرم نا بخشودنی است که افغانستان را در جهان به عنوان سرزمین بربریت و توحش به معرفی می‌گیرند که بجای فکردن به رفع چالش‌های آب و نان مردم به تخریب هویت فرهنگی و سیاسی آنان دست می‌زند، امیر علی شیر نوایی یکی از افتخارات فرهنگی-سیاسی این سرزمین است که در زمان حاکمیت سلطان محمد بایقرا به دلیل محبوبیتی که نزد سلطان داشت به عنوان صدر اعظم حکومت اش ایفای وظیفه کرده بود، او در زمان صدارت اش خدمات شایسته و غیر قابل انکار برای حوزه تمدنی فارس انجام داد، از بزرگترین دستاوردهایش نزدیکی زبان فارسی و ترکی بود که به هر دو زبان شعرهای نغز سرود و اینگونه توانست که ادبیات ازبکی، ترکی و فارسی را با هم نزدیک سازد.
نوایی با بسترسازی برای نشر کتب، فعالیت‌های ادبی و هنری در میان دو زبان مختلف فارسی و ترکی، نوع هم‌دلی میان جامعه را ایجاد کرد که این کار از یک سو، به مدارای فرهنگی امیر برمی‌گردد و از سوی به شکل‌گیری پیوسته‌گی اجتماعی جامعه منجر شد، همچنین، نگاه فرهنگی امیر به سیاست و جولان او در امور دولتی از نظر فرهنگی، نشان‌گر کنش‌های وی مبتنی بر ارزش‌ها و نیات انسانی شکل گرفته بود، با صدارت امیر علی شیر نوایی، آثار ادبی زیادی چاپ و نشر شد و از طریق مدرسه‌ها و مرکزهای آموزشی، ده‌ها هزار دانش‌آموز به بخش‌های مختلف باسواد شدند و دانایی در مناطق تحت سیطره‌ای او گسترش یافت، به این لحاظ، نقش امیر را در توسعه جریان روشن‌‌فکری عصر تیموریان می‌توان بارز عنوان کرد، امیر علی‌شیر نوایی، از سیاستمداران فرهنگ محور در تاریخ این سرزمین بوده که اکنون پیامدهای مثبت فعالیت‌های فرهنگی امیر، باعث هم‌بسته‌گی فرهنگی میان ازبکان/ترکان و فارسی‌زبان در افغانستان شده‌است، او از جمله دولت‌مردانی بود که تا اخیر عمر سیاسی‌اش، رابطه با فرهنگیان و ادبا را قطع نکرد و بر نوسازی و بازسازی آثار فرهنگی و تاریخی کوشید.
با تخریب تندیس این شخصیت بارز فرهنگی-سیاسی افغانستان، این حکومت نشان داد که به خواسته‌ها و ارزش‌های تمدنی مردم افغانستان هیچ توجهی ندارد و به همین علت هرگاه هر کاری را که خواسته باشد خلاف میل و عزم مردم انجام دهند بدون در نظرداشت احساسات و عواطف این مردم انجام خواهند داد، چنانچه پیشینه‌ای تخریب سایر مجسمه‌های تاریخی و مجسمه‌های رهبران این مردم را یاد آور شدیم که بدون در نظرداشت منافع ملی و فارغ از تصور شکستن عواطف و احساسات مردم این سرزمین شبیه چنین کارهایی را در گذشته انجام داد که مایه شرمساری جهانی برای افغانستان شد، اکنون نیز با تخریب تندیس امیرعلی شیر نوایی، پیشینه‌ای عملکردشان را بار دیگر در معرض نمایش گذاشته اند، این حکومت با توجه به اینکه هیچ ارزشی برای احساس و عواطف مردم افغانستان قائل نیست، اما به سفارش کشور ازبکستان حاضر شد که این مجسمه تخریب شده را مجددا بازسازی کند، ارج نگذاشتن به هویت فرهنگی مردم و تقابل با آنان برای هر حکومتی بها دارد، مردم افغانستان از این اقدام عصبانی اند وقتیکه علیه ارزش‌های فرهنگی مردم چنین موضعی اتخاذ می‌گردد و به سفارش یک کشور خارجی اقدام به بازسازی آن می‌گردد نشان می‌دهد که حکومت با مردم نیست و مردم نیز به دلیل چنین اهانت‌ها از حکومت فاصله خواهند گرفت.
یادداشت اختصاصی / خبرگزاری سریع
