حذف برگه تثبیت هویت؛ گامی مثبت اما ناکافی برای مهاجرین افغان
سفارت افغانستان در تهران امروز طی اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که بر اساس هماهنگی‌های صورت‌گرفته با اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت داخله جمهوری اسلامی ایران، از این پس مهاجرین افغان نیازی به مراجعه برای دریافت برگه تثبیت هویت نخواهند داشت.
به گفته سفارت این تصمیم در راستای تسهیل روند قانون‌مندسازی اقامت مهاجرین و کاهش مراجعات حضوری به این نمایندگی اتخاذ شده است. پیش از این مهاجرین افغان مقیم ایران برای انجام مراحل قانونی اقامت خود ملزم به دریافت برگه تثبیت هویت از سفارت بودند. روندی که علاوه بر پرداخت هزینه ۱۰ دالری به ازای هر نفر، با مشکلاتی همچون ازدحام شدید، حضور افراد از شهرهای مختلف، معطلی طولانی‌مدت و تحمیل هزینه‌های اقتصادی و روانی همراه بود.
از سوی دیگر در یک ماه گذشته، به دلیل تمرکز بر صدور برگه تثبیت هویت، سفارت افغانستان و قنسولگری در مشهد ارائه بسیاری از خدمات خود از جمله تمدید پاسپورت، صدور پاسپورت ماشین‌خوان، صدور گواهی ولادت، امور ازدواج، طلاق و دیگر خدمات حقوقی را متوقف کرده بود. این وقفه باعث سرگردانی هزاران مهاجر و وارد آمدن خساراتی از جمله جریمه به دلیل تمدید نشدن پاسپورت‌ها شد.
در عین حال، ازدحام گسترده متقاضیان این برگه مقابل سفارت در هفته‌های گذشته موجب نارضایتی ساکنان اطراف و شهروندان ایرانی شد. برخی گزارش‌های میدانی، از تجمع خانواده‌ها، زنان و کودکان مهاجر در گرمای هوا و شرایط نامناسب محیطی حکایت داشت. وضعیتی که موجب نگرانی و تأسف ناظران شده بود.
در تاریخ ۲۰ ثور ۱۴۰۴، نادر یاراحمدی، مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت داخله ایران، شرایط ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در مکاتب دولتی را اعلام کرد. وی مدارک معتبر برای ثبت‌نام را شامل کارت شناسایی معتبر، گذرنامه دارای پروانه اقامت یا دارای روادید خانواری الکترونیکی و دفترچه اقامت (عادی، ویژه یا پناهندگی) عنوان کرد.
او همچنین تأکید کرد مدارکی مانند برگه سرشماری و گذرنامه‌های دستی برای ثبت‌نام دانش‌آموزان فاقد اعتبار هستند. این در حالی است که بسیاری از خانواده‌های مهاجر به دلیل نداشتن تذکره تابعیت عملاً امکان دریافت گذرنامه الکترونیکی را ندارند. اگر در این زمینه، بدون راه‌حل جایگزین تنها مدارک خاص به رسمیت شناخته شود، باید منتظر افزایش آمار کودکان بازمانده از تحصیل و پیامدهای اجتماعی و انسانی آن باشیم.
برخی گزارش‌های غیررسمی نیز حاکی از آن است که برخی از کارمندان سفارت در قبال دریافت مبالغ غیرقانونی اقدام به صدور تذکره کرده‌اند. در حالی که سفارت‌خانه‌ها باید مأمن و پشتیبان حقوقی اتباع خود در خارج از کشور باشند، متأسفانه بسیاری از مهاجرین افغان، سفارت افغانستان در تهران را نه یک نهاد حامی، بلکه یک ایستگاه دشوار، پرهزینه و در مواردی همراه با فساد می‌بینند.
در پایان باید گفت تصمیم تازه سفارت افغانستان در تهران مبنی بر لغو الزام دریافت برگه تثبیت هویت، گامی مثبت اما دیرهنگام در جهت کاهش فشار بر مهاجرین است. هرچند این تصمیم می‌تواند تا حدی از ازدحام و هزینه‌های غیرضروری جلوگیری کند، اما واقعیت این است که مشکل مهاجرین در ایران بسیار فراتر از یک برگ هویتی ساده است. مهاجرین خواستار آن هستند که سفارت افغانستان هرچه سریع‌تر نسبت به احیای خدمات قنسولی، تسهیل روند صدور مدارک هویتی (تذکره تابعیت و پاسپورت ماشین‌خوان)، رفع بلاتکلیفی و پاسخ‌گویی شفاف به مشکلات موجود اقدام نمایند.
