حکومت سرپرست؛ گرایش به هند و فشارهای پاکستان

اخیرا حکومت سرپرست افغانستان در پی ایجاد موازنه دیپلماتیک، با کشور هند در حال چانه‌زنی بر سر بهبودی ارتباطات است، پس از سقوط جمهوریت در افغانستان، هند روابط اش را با افغانستان قطع کرد، در آن زمان به باور هند، نیروهای حاکم فعلی افغانستان بخشی از نیروهای تحت حمایت پاکستان محسوب می‌گردید که از این ناحیه احساس خطر می‌کردند، هند نه تنها که کمترین تعامل با تالبان نداشتند بلکه قویا از دولت جمهوری در افغانستان حمایت و حملات تالبان بر نیروهای امنیتی افغانستان را محکوم می‌کرد.

حمایت هند از جمهوریت که دولت وقت افغانستان بود در حدی وسیع بود که علاوه بر سهم‌گیری در ساخت و ساز پروژه‌های زیربنایی، به آموزش نظامی، اعطای بورسیه‌های تحصیلی و ارسال انواع بسته‌ها و محموله‌های کمکی به مردم و دولت افغانستان پیش‌قدم بود و در سازمان ملل متحد نیز از افغانستان حمایت می‌کرد.

پس از فروپاشی دولت پیشین، هند ارتباط اش را با افغانستان قطع کرد و به مدت طولانی تا زمان عادی شدن روابط دیپلماتیک سائر کشورهای بلوک شرق هند نیز با افغانستان ارتباط رسمی نداشت، اما اکنون کشور هند سیاست خارجی اش در قبال افغانستان را بازنگری می‌کند؛ اخیرا امیر خان متقی وزیر خارجه حکومت سرپرست در امارات متحده عربی با معاون وزیر خارجه هند دیدار داشته و بر توسعه همکاری‌های دو جانبه گفتگو کرده اند.

معاون وزیر خارجه هند با اشاره به دوستی تاریخی میان دو کشور، گفته است که هند آماده است نیازهای فوری توسعه‌ای مردم افغانستان را پاسخ دهد وی یاد آور شده است که هند تاکنون کمک‌های قابل‌توجهی شامل ۵۰ هزار تن گندم، ۳۰۰ تن دارو، ۲۷ تن کمک برای زلزله‌زدگان، ۱۰۰ میلیون دوز واکسن فلج اطفال، و سایر اقلام ضروری به افغانستان ارسال کرده است.

در این دیدار، دو طرف توافق کردند که همکاری‌های بشردوستانه ادامه یابد و هند در آینده در پروژه‌های توسعه‌ای افغانستان مشارکت کند. همچنین، بر تقویت همکاری‌ها در حوزه ورزشی، به‌ویژه کریکت، و استفاده از بندر چابهار برای تسهیل تجارت و انتقال کمک‌های بشردوستانه توافقاتی صورت گرفته است.

از این گفته‌ها چنین بر می‌آید که هند در صدد است با توسعه روابط با حاکمان کنونی افغانستان، ساحه نفوذش را در کشور گسترش داده و نیازمندی‌های اقتصادی افغانستان را به پاکستان نیز کاهش دهد؛ چنانچه بندر چاه بهار به عنوان بدیل واردات کالاهای تجارتی افغانستان در مقابل بندر کراچی مطرح گردیده است. وقتیکه نیازمندی‌های تجارتی افغانستان از طریق چاه بهار رفع گردد، بندر کراچی تعطیل گردیده و این امر میتواند به اقتصاد پاکستان نیز آسیب وارد کند.

سیاست خارجی هند در ادوار مختلف، مبتنی بر سازش و همکاری با دولت حاکم در افغانستان است فرقی نمیکند که چه نوع دولت و دارای چگونه تشکیلات و ساختار است، خط سرخ هند در قبال افغانستان این است که سر سپرده مطلق پاکستان نباشد در این صورت هند آماده همکاری با دولت افغانستان می‌باشد.

اما سیاست خارجی پاکستان در قبال افغانستان حمایت از گروههای شورشی و ناراضی از حکومت های افغانستان است. دولت‌های حاکم در افغانستان نمی‌توانند خط دیورند را که ننگ تاریخی افغانستان به حساب می‌آید به رسمیت بشناسند و این مورد برای پاکستان از اهمیت خارق العاده‌یی برخوردار است؛ بنا بر این پاکستان در ادوار تاریخ معاصر افغانستان همواره از مخالفان مسلح حکومت مرکزی افغانستان حمایت کرده و این روند کماکان ادامه دارد.

پیش از این نیروهای حکومت کنونی که تحت حمایت پاکستان قرار داشت از آنان علیه دولت جمهوری حمایت می‌شد؛ اما اکنون که همین نیروهای مورد حمایت قبلی پاکستان بر اریکه‌ی قدرت تکیه زده اند، پاکستان از مخالفان آن همچون «داعش و مقاومت» حمایت کرده و با این حکومت سر جنگ و نا سازگاری را پیش گرفته است؛ ولی هند برعکس که قبلا مخالف این نیروها بود اکنون در پی گسترش روابط دیپلماتیک و اقتصادی است.

با توجه به اینکه هند در صدد نزدیکی روابط با حاکمان کنونی افغانستان می‌باشد، پاکستان در آن‌سو با نمایندگان جبهه مقاومت دیدار کرده و در صدد تجهیز این گروه علیه حکومت کنونی است؛ داعش به عنوان مخالفین مسلح این حکومت در پاکستان کمپ‌های آموزشی دارد و با انواع و اقسام تجهیزات مجهز گردیده و عملیات‌هایی در افغانستان انجام می‌دهند.

بنا بر این راه حل رهایی از این کشمکش‌های سیاسی، تثبیت مشروعیت داخلی حکومت کنونی می‌باشد، نیروهای حاکم باید هرگونه محدودیت‌هایی که باعث رنج و آزار مردم می‌گردد را کاهش داده و گام‌های عملی به سمت تقویت پایگاه اجتماعی بردارند، تشکیل حکومت همه‌شمول که آئینه تمام‌نمای اقوام و مذاهب مردم افغانستان باشد میتواند پایگاه حکومت را در برابر هرگونه توطئه‌های پاکستان تقویت کند، سربازگیری داعش و مقاومت از صفوف ناراضیان حکومت صورت می‌گیرد، در صورتیکه مردم افغانستان و ناراضیان این حکومت با مخالفین مسلح همکاری نکند، پاکستان نمیتواند نیروهای جنگی دیگر کشورها را به افغانستان سرازیر کند؛ لذا عبور از این فتنه‌ها و مخمصه‌ها صرفا دلگیری از مردم با تشکیل حکومت فراگیر است.