دیپلماسی «عمق استراتژیک»؛ سفر وزیر داخله پاکستان به کابل
رسانه‌ها گزارش داده‌اند که محسن نقوی، وزیر داخله پاکستان، به همراه صادق خان، نماینده ویژه این کشور در امور افغانستان، امروز یکشنبه وارد کابل شده‌اند. هدف این سفر هنوز به‌صورت رسمی اعلام نشده است، اما طبیعی است که سیاست‌گذاری‌های کلان معمولاً علنی نمی‌شوند. با این حال، مقامات پاکستانی توجیه سفر را بهبود روابط دوجانبه، مسائل امنیتی و اقتصادی عنوان کرده‌اند.
سیاست خارجی پاکستان در قبال افغانستان دارای خط مشی مشخصی است که از آن تحت عنوان «عمق استراتژیک» یاد می‌شود. بر اساس این استراتژی، افغانستان باید تابع مطلق پاکستان باشد؛ در غیر این صورت، باید به هر طریق ممکن تضعیف شود تا جنگ و ویرانی در آن گسترش یابد و مردم، همچون دهه هفتاد، در فلاکت و ناامیدی فرو روند. این دیدگاه از آن رو شکل گرفته که یک افغانستان با ثبات و قدرتمند، تهدیدی برای منافع پاکستان محسوب می‌شود. مسائلی مانند مرز دیورند، اختلافات در خیبر پختونخواه، فعالیت تحریک طالبان پاکستان (TTP) و جنبش آزادی‌بخش بلوچ، همگی در صورت وجود یک افغانستان مقتدر، به چالش‌هایی جدی برای اسلام‌آباد تبدیل می‌شوند.
نمونه بارز این نگرانی‌ها را می‌توان در دوران حکومت سردار داوودخان مشاهده کرد. رویکرد مستقلانه او در قبال دیورند و حمایت از ناراضیان پاکستانی، اسلام‌آباد را به واکنش واداشت تا سرانجام داوودخان را وادار به عقب‌نشینی کند. همچنین، در دوران هرج‌ومرج پس از خروج شوروی، پاکستان با سوءاستفاده از اختلافات میان مجاهدین، آن‌ها را به گروه‌های متعدد تقسیم کرد تا کنترل آن‌ها در دست سرویس اطلاعاتی پاکستان (آی‌اس‌آی) باقی بماند. این سیاست به پاکستان اجازه می‌داد تا در صورت لزوم، آتش جنگ داخلی را در افغانستان شعله‌ور کند.
اکنون نیز، هرچند افغانستان تحت حاکمیت طالبان دارای ساختار حکومتی واحد است، نفوذ پاکستان در آن انکارناپذیر است. علاوه بر این، گروه‌هایی مانند داعش و اپوزیسیون طالبان در خاک پاکستان مستقرند و به عنوان ابزار فشاری بالقوه علیه کابل عمل می‌کنند. اخیراً، تحریک طالبان پاکستان (TTP) و جنبش آزادی‌بخش بلوچ به چالش‌های داخلی جدی برای اسلام‌آباد تبدیل شده‌اند. پاکستان در مهار این گروه‌ها ناکام مانده و از آنجا که TTP عمدتاً متشکل از پشتون‌هاست و با هبت‌الله آخندزاده بیعت کرده‌اند، اسلام‌آباد امیدوار است که طالبان افغانستان در کنترل این گروه به آن‌ها کمک کنند.
مسئله امنیت محور اصلی این دیدار خواهد بود. حضور وزیر داخله پاکستان، که مسئولیت امنیت داخلی را بر عهده دارد همراه با نماینده ویژه این کشور، نشان‌دهنده اهمیت موضوع امنیت و احتمالاً بررسی روند به رسمیت‌شناسی حکومت طالبان است. همچنین، اخراج دسته‌جمعی مهاجران پشتون از پاکستان می‌تواند به بسیج نیروهای ضد پاکستانی دامن بزند. بسیاری از این افراد به مناطق قبیله‌ای خیبر پختونخواه می‌روند و به صفوف TTP می‌پیوندند.
در این شرایط، سوال اساسی این است که آیا حکومت سرپرست می‌تواند از این مذاکرات به نفع خود بهره‌برداری کند، یا پاکستان با استفاده از ابزارهایی مانند داعش و اپوزیسیون، امتیازات یک‌جانبه‌ای از کابل بگیرد؟ پاسخ این پرسش، آینده روابط دو کشور را شکل خواهد داد.
یادداشت اختصاصی / خبرگزاری سریع
