عاشورای کابل؛ تجلی ایمان و ارادت مردم افغانستان به امام حسین (ع)
برخلاف سال‌های گذشته، مراسم محرم امسال (۱۴۰۴) در کابل با تنش‌ها و درگیری‌های کمتری همراه بود. در سال‌های قبل، نیروهای امنیتی با برخوردهای خشن، بسیاری از دسته‌های سینه‌زنی و راهپیمایی‌های عاشورایی را سرکوب می‌کردند. زنان و مردان، پیر و جوان، با وجود تهدیدها و ضرب و شتم، در این مراسم شرکت می‌جستند. برای مثال، در یکی از این موارد، دسته‌های عزادار که از کارته سخی به سمت برچی در حرکت بودند، در منطقه گولایی مهتاب قلعه مورد حمله قرار گرفتند و برخی از دختران با خشونت به داخل جوی‌های کنار خیابان پرتاب شدند. در دیگر شهرهای افغانستان مانند هرات، مزار شریف و قندهار نیز درگیری‌هایی بین عزاداران و نیروهای امنیتی حکومت سرپرست گزارش شده بود.
اما امسال، برخلاف انتظار، رفتار نیروهای امنیتی حکومت سرپرست با عزاداران محرم در کابل مسئولانه‌تر و منظم‌تر بود. تاکنون گزارشی از خشونت‌های گسترده علیه دسته‌های عزاداری یا رسانه‌ها منتشر نشده است. این تغییر نشان می‌دهد که حکومت سرپرست نیز می‌توانند با گذشت زمان اصلاح شوند و ظرفیت انعطاف‌پذیری در رویکردهایشان وجود دارد.
در سال‌های اول حکومت سرپرست، بسیاری از نیروهای آنان بر این باور بودند که مراسم عاشورا نوعی “بدعت” یا حتی “شرک” است. همین نگرش افراطی باعث می‌شد محدودیت‌های شدیدی در ماه محرم اعمال شود، گاهی تا حدی که جان برخی عزاداران به خطر می‌افتاد. اما طی چهار سال اخیر، با افزایش تعاملات فرهنگی و اجتماعی بین طالبان و مردم، از شدت این نگاه متحجرانه کاسته شده است. امسال حتی شاهد بودیم که نیروهای امنیتی در برخی موارد با مردم شربت عاشورایی نوشیدند و نذورات این روز را پذیرفتند؛ حال آنکه در گذشته چنین رفتاری غیرقابل تصور بود.
با این حال، برخی محدودیت‌ها همچنان پابرجاست، که به نظر می‌رسد رهبران حکومت سرپرست بر حفظ آن‌ها اصرار دارند. ممنوعیت نصب پرچم‌های عاشورایی و برپایی سقاخانه‌ها مانند سال‌های قبل ادامه داشت، هرچند برخوردها ملایم‌تر شده بود. نیروهای امنیتی از نصب پرچم بر فراز مغازه‌ها و خانه‌ها جلوگیری کردند و افرادی که پرچم‌های عاشورایی را با خود حمل می‌کردند، مورد بازخواست قرار گرفتند.
به نظر می‌رسد طالبان نگران ابعاد سیاسی این نمادها هستند. پرچم‌های عاشورایی از دید آن‌ها می‌تواند نشان‌دهنده قدرت و انسجام شیعیان باشد و این را تهدیدی برای نظام حاکم تلقی می‌کنند. در حالی که شیعیان افغانستان با انگیزه‌های خالصانه مذهبی و عاشقانه در این مراسم شرکت می‌کنند و هیچ هدف سیاسی را دنبال نمی‌کنند. حکومت سرپرست حتی این توجیه را مطرح کردند که پرچم‌های سیاه ممکن است نماد داعش باشد، در حالی که پرچم‌های عاشورایی در رنگ‌های مختلف (سفید، سبز، سیاه و آبی) هیچ ارتباطی با گروه‌های تروریستی ندارد.
سرانجام، طالبان دریافتند که فرهنگ عاشورا در افغانستان ریشه‌دار و غیرقابل انکار است. به جای تقابل و ایجاد دشمنی، بهتر است از این فرصت برای تقویت همبستگی ملی استفاده کنند. فریاد “لبیک یا حسین” در خون شیعیان جاری است و هرگز خاموش نخواهد شد. بنابراین، پیشنهاد می‌شود که حکومت سرپرست برای آینده، برنامه‌ای استراتژیک برای ماه محرم طراحی کنند تا از این ظرفیت در جهت امور خیر مانند کمک به نیازمندان، اهدای خون، ترویج همکاری‌های اجتماعی و توسعه کشور استفاده شود.
عاشورا روزی پربرکت است که می‌تواند منشأ خیرات فراوانی برای جامعه مسلمانان باشد، به شرطی که با برنامه‌ریزی دقیق و مشارکت مردم و دولت، به‌صورت سازنده مورد استفاده قرار گیرد. هر اقدام نیکوکاری در این ایام، می‌تواند به پیشرفت و آبادانی افغانستان کمک کند.
یادداشت اختصاصی / خبرگزاری سریع
