پایگاه نظامی بگرام، لزوم بازخوانی صفحات شکست امریکا در افغانستان

مقام‌های کنونی و پیشین امریکا می‌گویند هدف دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای اشغال دوباره پایگاه هوایی بگرام ممکن است در عمل شبیه به یک «بازتهاجم» به این کشور باشد؛ اقدامی که به بیش از ۱۰ هزار نیروی نظامی و همچنین استقرار سامانه‌های پیشرفته دفاع هوایی نیاز خواهد داشت، ترامپ روز پنجشنبه در جریان سفر به لندن به خبرنگاران گفت: «ما آن پایگاه را می‌خواهیم» و به موقعیت راهبردی آن در نزدیکی چین اشاره کرد و افزود: «این پایگاه تنها یک ساعت با جایی فاصله دارد که چین سلاح‌های هسته‌ای خود را می‌سازد» این پایگاه وسیع در طول دو دهه جنگ در افغانستان پایگاه اصلی نیروهای آمریکایی بود.

ترامپ که پیش‌تر نیز گفته بود تمایل دارد مکان‌ها و قلمروهایی همچون کانال پاناما و گرینلند را به دست آورد، سال‌هاست که بر بگرام متمرکز شده است. او روز پنجشنبه حتی اشاره کرد که ممکن است ایالات متحده بتواند با نوعی رضایت طالبان این پایگاه را در اختیار گیرد، و جدیدا نیز گفته است که مذاکره بر سر این پایگاه جریان دارد هرچند مشخص نیست چنین توافقی چه شکلی خواهد داشت. این امر می‌تواند یک چرخش چشمگیر برای حاکمیت کنونی افغانستان باشد؛ این حکومت که برای بیرون راندن نیروهای آمریکایی و بازپس‌گیری کشور از دولت مورد حمایت واشنگتن جنگید، در این پایگاه در گذشته رستوران‌های زنجیره‌ای آمریکایی مانند برگر کینگ و پیتزا هات، دوکان‌هایی که از لوازم الکترونیک گرفته تا فرش‌های افغان می‌فروختند و همچنین یک زندان بزرگ را در خود جای داده بود.

یک مقام آمریکایی مدعی است که هیچ برنامه فعالی برای تصرف نظامی پایگاه بگرام وجود ندارد؛ پایگاهی که ایالات متحده در سال ۲۰۲۱ همراه با دیگر بخش‌های افغانستان ترک کرد. لذا با توجه این نکته می‌توان گفت که هرگونه تلاش برای بازپس‌گیری این پایگاه، اقدامی بسیار گسترده خواهد بود؛ شامل اعزام ده‌ها هزار نیروی نظامی، صرف هزینه‌های سنگین برای بازسازی و همچنین چالش‌های لجستیکی برای تأمین و پشتیبانی پایگاه که در عمل به صورت یک محوطه منزوی امریکایی در کشور محصور در خشکی باقی می‌ماند، امریکا یکبار در سال 2001 ریسک حمله نظامی به افغانستان را پذیرفت و به مدت 20 سال در این باتلاق فرو رفت، تا اینکه متوجه شد که این معضل راه حل نظامی ندارد و برای برون رفت از آن، ناگذیر به مذاکره و گفتگو تن دادند و نهایتا شبانه از افغانستان خارج شدند، لذا بسیار بعید است که یکبار دیگر این کشور بخواهد وارد معرکه امپراتور شکن افغانستان شده و مجددا هزینه‌های بیخود میلیارد دالری را بر خود تحمیل نمایند، فرض محال بر اینکه امریکا با هر ترفندی موفق به گرفتن بگرام شد؛ حتی پس از تصرف پایگاه، برای پاکسازی و کنترل محیط وسیع پیرامون آن، به تلاشی عظیم نیاز خواهد بود تا از انجام حملات راکتی علیه نیروهای آمریکایی داخل پایگاه جلوگیری شود، حالا واقع بینانه محاسبه صورت گیرد که این امر چگونه می‌تواند به شکل واقع‌بینانه عملی شود.

زیرا این پایگاه گسترده در ابتدا به سختی قابل تأمین امنیت خواهد بود و برای بهره‌برداری و حفاظت از آن به نیروی انسانی عظیم نیاز است؛ حتی اگر حاکمیت کنونی افغانستان پس از مذاکرات با اشغال دوباره بگرام توسط آمریکا موافقت کنند، همچنان باید از آن در برابر تهدیدهایی چون داعش و القاعده در داخل افغانستان تدابیر داشته باشند، با وجودی که امریکا مدعی است القاعده و داعش در افغانستان حضور پر رنگ دارد، اگر بر این ادعای شان مهر تأیید بزنیم و فرض را بر این بگذاریم که امریکا با این دو گروه دشمنی دارد، چگونه در بیخ گوشش از گزند حملات این گروهها در امان خواهد ماند، همینطور این پایگاه می‌تواند در برابر تهدید موشک‌های پیشرفته ایران آسیب‌پذیر باشد؛ ایران چندی پیش پس از حمله آمریکا به تأسیسات هسته‌ای‌اش، پایگاه بزرگ آمریکا در قطر را هدف قرار داد، یک مقام ارشد پیشین وزارت دفاع آمریکا نیز مزایای بازپس‌گیری بگرام را کم‌اهمیت دانست، از جمله نزدیکی آن به چین که ترامپ بر آن تأکید کرده بود. او گفت: «فکر نمی‌کنم مزیت نظامی خاصی در آنجا وجود داشته باشد؛ ریسک‌ها بیش از مزایا هستند» ترامپ پیش از این، بایدن را متهم کرده بود که این پایگاه را رها کرده است و گفته بود طرحی برای نگه‌داشتن یک نیروی کوچک آمریکایی در آنجا وجود داشته، هرچند توافق فوریه ۲۰۲۰ او با طالبان مستلزم خروج کامل نیروهای غربی به رهبری آمریکا بود.

اظهارات ترامپ همزمان است با بررسی پنتاگون درباره خروج پرهرج‌ومرج ایالات متحده از افغانستان در سال ۲۰۲۱؛ خروجی که بسیاری از تصمیم‌گیرندگان در دولت ترامپ آن را عاملی برای انحراف از چالش‌های بزرگ‌تر آمریکا به‌ویژه رقابت با چین می‌دانستند، در همین حال، مقام‌های آمریکایی هفته گذشته در کابل با مسئولان افغان درباره شهروندان آمریکایی بازداشت‌شده در افغانستان گفت‌وگو کردند. آدم بوهلر، نماینده ویژه دولت ترامپ در امور گروگان‌ها، و زلمی خلیلزاد، فرستاده پیشین آمریکا در امور افغانستان، با امیرخان متقی و ملا برادر دیدار کردند.