افغانستان، بستر فرهنگی تمدن پارس

نویسنده: احمد نوید فروغ

افغانستان خواستگاه و بستر اصیل حوزه تمدنی پارس است، مردم این سرزمین از گذشته‌های دور تا کنون با هر زبان، لهجه و گویش‌های محلی که صحبت می‌کردند، غنای تمدنی و مولفه‌های فرهنگی اش را از فرهنگ غنی پارس می‌چیدند، افغانستان مهد زبان فارسی است، آثار ادبی_عرفانی شخصیت‌هایی همچون مولانا جلال الدین بلخی، ثنایی غزنوی و عبدالرحمن جامی و دهها ادیب و شاعر نام‌دار این سرزمین معرف این جغرافیا به عنوان جغرافیای پارس است.

بسا شاعران پشتو زبان افغانستان نیز سروده‌های ظریف و جذاب به زبان فارسی دارند، خوشحال خان ختک یکی از این شاعران است که با تمام سروده‌هایش به زبان پشتو غزل و قصیده‌های ظریف فارسی نیز در آن نهفته است که ظاهر سبک بیانگر این است که این شاعر بیشتر تحت تاثیر حافظ شیرازی بوده است.برای نمونه به یکی از اشعار وی توجه کنیم:

نوبهار و مـی‌ و مـعشوقه و جام است اینجا

زهد و پرهیز‌ و ورع را چه مقام است اینجا

قصّه‌ کوتاه‌ که در مذهب ما ای صوفی‌

غیر می هرچه بود جمله حرام است اینجا

شاعران و بزرگان دیگری همچون رحمن بابا، احمدشاه ابدالی، پیر محمد کاکر و دهها شاعر  پشتو و قصیده‌سرا، هستند که سروده‌های فارسی شان در مخازن آثار ادبی موجود است. پشتو زبان‌های افغانستان در واقع پازل مهم و تکمیل کننده در بستر تمدن پارس به حساب می‌آیند که از زوایای رفتاری و گفتاری فرهنگ و گفتار این حوزه تمدنی در ابعاد زندگی شان برجسته است.

نوروز یکی از مولفه‌های فرهنگی حوزه تمدنی پارس است که مردم افغانستان از هر قوم و قبیله‌یی که هستند به استقبال این جشن باستانی می‌روند، جشن باستانی نوروز در افغانستان چنان وجد آور و با شکوه است که پشتون و عرب فارس همگی این عید و این جشن را از خود پنداشته و در مراسم گل سرخ و جهنده بالا با ذوق و اشتیاق فراوان اشتراک می‌ورزند. خط فارسی  بجا مانده از زمان‌های بسیار قدیم یکی دیگر از مولفه‌های غنامندی فرهنگ و تمدن پارس است که با تمدن یونان و مصر به لحاظ قدامت همسان است؛ بنا بر این غنای فرهنگی تمدن پشتون نیز از گذرگاه‌ تمدن پارس و بهره گیری از این ظرفیت عظیم ممکن است.

بنا بر این می‌توان از زبان فارسی به عنوان ابزار پیوند و گسترش روابط با همسایگان بهره‌برد، زیرا کشورهایی مثل ایران و تاجیکستان، ازبکستان و هند هر کدام مانوس با زبان فارسی اند و بخشی از حوزه تمدنی پارس به حساب می‌آیند، نیروهای حاکم با بهره‌گیری از این زبان غنی مراودات و تعاملات شان را گسترش دهند، زیرا کشورهای همسایه از این مجرا بهتر با افغانستان ارتباط و پیوند برقرار خواهند کرد.