افغانستان؛ میدان تقابل قدرتهای بزرگ و ضرورت اتحاد منطقهای
افغانستان امروز به یکی از نقاط کلیدی رقابت ژئوپلیتیک بدل شده است؛ جایی که طرح (امریکای بزرگ) ترامپ با شبکه گلوبالیستها و نفوذ پاکستان در منطقه، شرایط پیچیدهای ایجاد کرده است.پایگاه بگرام به عنوان نقطه راهبردی و حساس ژئوپلیتیک، و نقش پاکستان به عنوان بازوی اجرایی واشنگتن، تهدیدی مستقیم علیه استقلال و امنیت ملی افغانستان و ایران محسوب میشود.در این شرایط، نشستهای ظاهرا سیاسی و نهادهای مدنی افغانستان که فردا در پاکستان برگزار میشوند، میتوانند به ابزار مدیریت منافع استخباراتی پاکستان علیه طالبان تبدیل شوند.
این نشستها، در پوشش فعالیتهای سیاسی و مدنی، امکان گسترش عملیات داعش خراسان علیه طالبان و کشورهای همسایه را فراهم میآورند و در نهایت در راستای تحقق پروژه (امریکای بزرگ) ترامپ عمل میکنند. در مقابل، مردم افغانستان و جریان اپوزیسیون طالبان (مجمع ملی) به عنوان تنها عامل بازدارنده واقعی، با اجماع ملی قادر به خنثی کردن پروژههای تجزیهطلبان و فشارهای خارجی هستند.
در همین راستا، دستور رهبر ایران برای تعامل حداکثری با افغانستان، در قبال دستور ترامپ مبنی بر فشار حداکثری بر ایران ، موازنهای منطقهای ایجاد کرده و تلاش دارد افغانستان را به محور اصلی تعاملات استراتژیک و اقتصادی تبدیل کند.
اتحاد مرحلهای ایران و افغانستان، با هدف بازنگری ساختارهای سیاسی، اقتصادی و حتی نوع ریفورم مرزی، تعریف منافع امنیتی و ژئوپلیتیکی مشترک، و حمایت قدرتهای منطقهای و جهانی مانند روسیه، هند و چین، انسجام ملی مردم افغانستان را تقویت کرده و زمینه قیام علیه نفوذ پاکستان و بازپسگیری سرزمینها در سمت دیگر خط دیورند را فراهم میآورد.
تحلیل تاریخی نشان میدهد که این مسیر پیشینهای در دوران خراسان بزرگ دارد. دوران نادر افشار و احمدشاه درانی نمونهای از عملیاتی کردن گفتمان احیای امپراتوری خراسان است که در آن زمان افغانستان و ایران در جغرافیای خراسان کبیر چندین مرتبه موفق به فتح پنجاب شدند. این تجربه تاریخی نشان میدهد که هماهنگی استراتژیک میان ایران و افغانستان میتواند موازنه قدرت منطقهای ایجاد کرده و نفوذ دشمنان منطقهای را محدود کند.
احتمال بازپسگیری خط دیورند، در چارچوب این اتحاد و با الهام از تجربه تاریخی، موقعیت افغانستان را تقویت کرده و فشار استراتژیک بر پاکستان و آمریکا را افزایش میدهد. سرنوشت افغانستان در نهایت به هوشیاری مردم، (اجماع ملی) و بهرهگیری از ظرفیتهای اتحاد منطقهای بستگی دارد: یا افغانستان میدان بازی قدرتهای بزرگ باقی خواهد ماند، یا استقلال و امنیت خود را در محور قدرت منطقهای بازیابی و تثبیت خواهد کرد.
نویسنده: سید باقرشاه احمدی.
