ایمان و توکل، نجات دهنده جوانان افغان از خودکشی

خودکشی یکی از معضلات جدی و نگران‌کننده‌ای است که جامعهٔ جهانی با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. هر ساله میلیون‌ها نفر در سراسر جهان درگیر بحران‌های روانی می‌شوند که در برخی موارد به خودکشی منجر می‌گردد. با توجه به اهمیت این مسئله، سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای فعال در حوزهٔ سلامت روان، روز ۱۰ سپتمبر را به‌عنوان روز جهانی پیشگیری از خودکشی نامگذاری کرده‌اند. هدف از این روز، افزایش آگاهی عمومی، ارائهٔ راهکارهای پیشگیری و تشویق به حمایت از افرادی است که به خودکشی فکر می‌کنند.

طبق آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سالانه بیش از ۷۰۰ هزار نفر در سراسر جهان در اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. این آمار نشان می‌دهد که خودکشی یکی از عوامل اصلی مرگ‌ومیر در گروه‌های سنی مختلف، به‌ویژه در میان جوانان، محسوب می‌شود.

افکار خودکشی، به‌عنوان یکی از معضلات جدی حوزهٔ سلامت روان، می‌تواند تأثیرات عمیق و ویرانگری بر فرد و اطرافیانش داشته باشد. شناسایی نشانه‌ها، درک علل و به‌کارگیری راهکارهای پیشگیری می‌تواند به نجات جان افراد کمک کند.

شناسایی نشانه‌های افکار خودکشی می‌تواند به‌عنوان نخستین گام در پیشگیری از آن عمل کند. برخی از نشانه‌های هشداردهنده عبارت‌اند از:

صحبت دربارهٔ خودکشی: ابراز تمایل به مردن یا صحبت دربارهٔ روش‌های خودکشی، از مهم‌ترین نشانه‌هایی است که باید به آن توجه شود.
تغییرات رفتاری: تغییرات ناگهانی در رفتار، از جمله انزوا، بی‌حالی یا کاهش فعالیت‌های روزمره به‌مدت طولانی، می‌تواند نگران‌کننده باشد.
احساس ناامیدی: احساس یأس و ناامیدی نسبت به آینده و زندگی، می‌تواند تمایل فرد به زنده‌ماندن را از بین ببرد.
کاهش علاقه به فعالیت‌ها: از دست دادن علاقه به کارها و فعالیت‌هایی که پیش‌ازاین لذت‌بخش بوده‌اند، از دیگر علائم مهم افسردگی و میل به خودکشی است.
احساس گناه یا شرم: احساس بی‌ارزشی یا گناه شدید می‌تواند اعتمادبه‌نفس را محدود کرده و انگیزه را کاهش دهد و در نهایت به بروز مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب بینجامد. این احساسات ممکن است فرد را به سمت انزوا یا خودکشی سوق دهند.

علل و عوامل خطر:
اختلالات روانی: افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی و دیگر مشکلات روانی می‌توانند خطر بروز افکار خودکشی را افزایش دهند.
مشکلات اجتماعی: انزوای اجتماعی، بیکاری و روابط خانوادگی نامناسب می‌توانند در شکل‌گیری افکار خودکشی نقش داشته باشند.
فشارهای اقتصادی: مشکلات مالی و اقتصادی می‌توانند بار سنگینی بر دوش افراد گذاشته و احساس ناامیدی را در آنان تقویت کند.
تجربه‌های آسیب‌زا: تجربهٔ خشونت، آزار و اذیت یا سوگ می‌تواند به بروز افکار خودکشی منجر شود.
بیماری‌های جسمی: برخی بیماری‌های مزمن یا دردهای شدید نیز می‌توانند فرد را به سمت افکار خودکشی سوق دهند.

راهکارهای پیشگیری:
پیشگیری از افکار خودکشی نیازمند رویکردی چندجانبه است. برخی از راهکارهای مؤثر در این زمینه عبارت‌اند از:
افزایش آگاهی: آموزش عمومی دربارهٔ سلامت روان و نشانه‌های افکار خودکشی می‌تواند به شناسایی به‌موقع افراد در معرض خطر کمک کند.
ایجاد شبکه‌های حمایتی: خانواده و دوستان می‌توانند نقشی حیاتی در حمایت از افراد دارای افکار خودکشی ایفا کنند.
ارائهٔ مشاوره و درمان حرفه‌ای: مراجعه به متخصصان روانشناسی و روانپزشکی می‌تواند به افراد کمک کند تا با مشکلات خود بهتر کنار بیایند و راهکارهای مؤثری برای مدیریت استرس و اضطراب بیاموزند.

حمایت اجتماعی و خانوادگی از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از خودکشی است. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که از حمایت خانواده، دوستان و جامعه برخوردارند، کمتر به خودکشی فکر می‌کنند. خانواده‌ها و نزدیکان باید علائم هشداردهنده‌ای مانند تغییرات شدید در رفتار، کاهش اشتها، بی‌خوابی یا صحبت‌های ناامیدانه را جدی بگیرند و برای دریافت کمک حرفه‌ای اقدام کنند.

به‌ویژه در کشور ما افغانستان، که جوانان به‌دلیل فقر و بیکاری فزاینده روزبه‌روز بیشتر سرخورده می‌شوند و تحمل فشارهای زندگی با امکانات محدود برایشان دشوار است، این خطر جدی‌تر به نظر می‌رسد. بنابراین، شایسته است والدین و جامعه با درک شرایط روحی و روانی جوانان و فرزندان خود، بخشی از بار زندگی را از دوش آنان بردارند و آینده‌ای روشن و امیدبخش را برایشان ترسیم کنند. جوانان افغانستان به‌دلیل کم‌توجهی دولت و نبود فرصت‌های شغلی، بیش از بسیاری کشورهای دیگر مستعد یأس و سرخوردگی هستند؛ اما نیروی ایمان و توکل به خداوند باعث شده است که افغانستان در زمرهٔ کشورهایی با پایین‌ترین نرخ خودکشی قرار گیرد.

بنابراین، روز جهانی پیشگیری از خودکشی فرصتی است تا با تأکید بر اهمیت سلامت روان و حمایت از افرادی که با بحران‌های روانی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، جامعه‌ای سالم‌تر و ایمن‌تر بسازیم. هر فردی می‌تواند با افزایش آگاهی، ارائهٔ حمایت عاطفی و کمک به افرادی که در معرض خطر هستند، نقشی مؤثر در پیشگیری از خودکشی ایفا کند.

نویسنده: شکرالله حمیدی