بحران دیپلماسی افغانستان عیان شد
تهران امروز میزبان نشست دو روزه نمایندگان ویژه کشورهای همسایه افغانستان و روسیه بود. نشستی که با هدف ترویج صلح و امنیت منطقه برگزار شده و افغانستان محور اصلی آن است. حضور نمایندگان پاکستان، ایران، روسیه، اوزبیکستان، چین، تاجیکستان و ترکمنستان نشان میدهد که کشورهای همسایه با افزایش نگرانیها نسبت به بحران افغانستان، خواهان هماهنگی و ارائه راهکارهای منطقهای هستند. اما نکتهای که این نشست را بیش از پیش اهمیت میبخشد، امتناع آشکار حکومت کنونی افغانستان از شرکت در آن است.
افغانستان امروز با بحرانی چندوجهی روبهرو است. اقتصاد متزلزل، بیکاری و فقر گسترده، کاهش چشمگیر کمکهای خارجی، موج مهاجرت و مشکلات اجتماعی، کشور را در وضعیتی شکننده قرار داده است. در کنار این بحرانهای داخلی، جامعه جهانی و کشورهای منطقه نگرانی خود را از ظهور و فعالیت گروههای تروریستی در خاک افغانستان بارها اعلام کردهاند. تنشهای مرزی با پاکستان نیز این بحرانها را پیچیدهتر و حساستر کرده است.
در این شرایط، ایران با ابتکار برگزاری نشست همسایگان افغانستان تلاش کرد مسیر دیپلماسی چندجانبه را فعال کند و با استفاده از مشارکت کشورهای همجوار، راهکارهای عملی و راهبردی برای مشکلات افغانستان ارائه دهد. اما عدم حضور نمایندگان حکومت کنونی افغانستان نه تنها فرصت دیپلماسی منطقهای را از بین برد، بلکه پیامی آشکار به همسایگان فرستاد: این حکومت هنوز قادر به مدیریت روابط بینالمللی خود به شکل سازنده نیست و با سیاستهای انحصارگرایانه و رویکرد بسته، اعتبار کشور و امکان چانهزنی سیاسی با دیگر بازیگران را تضعیف میکند.
امتناع حکومت کنونی افغانستان از حضور در نشست تهران، بیش از آنکه صرفاً یک تصمیم دیپلماتیک باشد، بازتابدهنده عدم بلوغ سیاسی و نگاه محدود داخلی به بحرانهای افغانستان است. این رویکرد، پیامدهای دوگانهای نیز به همراه دارد: هم وجهه افغانستان در سطح منطقهای و بینالمللی خدشهدار میشود و هم مردم کشور که با فقر، بیکاری و بیثباتی روبهرو هستند، از دریافت کمکهای موثر بینالمللی محروم میمانند.
به عبارت دیگر، رفتار حکومت کنونی افغانستان، تداوم سیاستهای انحصاری و انزواگرایانه را نشان میدهد که نه تنها بحرانهای داخلی را پیچیدهتر میکند، بلکه همسایگان و جامعه جهانی را نسبت به هرگونه تعامل سیاسی و اقتصادی با کابل دچار تردید میکند. افغانستان در این شرایط نیازمند رهبرانی است که ظرفیت مواجهه با بحرانهای داخلی و خارجی را داشته باشند، نه حکومتی که با پشت کردن به مذاکرات چندجانبه، مسیر صلح و ثبات را مسدود کنند.
در نهایت، مردم افغانستان همچنان با بحرانهای متعدد دستوپنجه نرم میکنند و اگر حکومت کنونی افغانستان نخواهد رویکرد خود را تغییر دهد و از دیپلماسی منطقهای استقبال نکند، نه تنها ثبات داخلی به تأخیر خواهد افتاد، بلکه آینده سیاسی و اقتصادی کشور نیز در هالهای از ابهام باقی خواهد ماند.
