دکتر یاحقی: لهجه ضعف نیست؛ هویت زبانی خراسان بزرگ را حفظ کنیم

به گزارش خبرگزاری سریع؛ نشست علمی ـ فرهنگی «لهجه و هویت؛ چرا از لهجه خجالت می‌کشیم؟» روز ۲۶ قوس ۱۴۰۴ به همت انجمن علمی دانشجویان افغانستان و به میزبانی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.

در این نشست، دکتر محمدجعفر یاحقی، استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی، با تمرکز بر نقش لهجه‌ها در صیانت از هویت زبانی، دیدگاه‌هایی صریح و تحلیلی درباره جایگاه زبان فارسی در گستره فرهنگی خراسان بزرگ ارائه کرد.

دکتر یاحقی با رد نگاه رایج به لهجه به‌عنوان یک کاستی زبانی، آن را بخشی جدایی‌ناپذیر از زبان و نشانه‌ای روشن از هویت فرهنگی دانست. وی تأکید کرد که لهجه‌ها از طریق شیوه آوا، تکیه و تلفظ واژگان شکل می‌گیرند و نه‌تنها نباید مایه شرم باشند، بلکه شایسته پاسداشت‌اند. او با اشاره به گستره لهجه خراسانی افزود: خراسان یک حوزه زبانی واحد است که لهجه‌های رایج در افغانستان، تاجیکستان و خراسان کنونی ایران را دربر می‌گیرد و هر یک از این لهجه‌ها، از نیشابوری و درگزی تا هراتی، دارای هویتی مشخص و ریشه‌دارند.

این استاد دانشگاه فردوسی مشهد با بیان تجربه‌های شخصی خود اظهار داشت که در سفر به شهرهای مختلف، بارها به دلیل لهجه خراسانی تاجیک خطاب شده است. وی در همین زمینه تصریح کرد: «فارسی اصیل، فارسی افغانستان و تاجیکستان است؛ هرچه زبان کهن‌تر و لهجه‌دارتر باشد، به معیارهای درست زبانی نزدیک‌تر است.»

یاحقی با انتقاد از رویکردهای مرکزگرایانه، برتری‌دادن لهجه پایتخت و تحقیر لهجه‌های محلی را نگاهی نادرست و آسیب‌زا برای زبان فارسی دانست و یادآور شد که لهجه تهران نیز حاصل آمیزه‌ای از لهجه‌های گوناگون است؛ پدیده‌ای که در بسیاری از زبان‌ها و کشورهای جهان مشاهده می‌شود.

وی همچنین با اشاره به جایگاه تاریخی هرات به‌عنوان یکی از کانون‌های مهم فرهنگی و ادبی، از تأثیر گسترده گویش هراتی بر مناطق پیرامونی سخن گفت و آن را نمونه‌ای روشن از پیوندهای عمیق زبانی در خراسان بزرگ دانست؛ پیوندهایی که مرزهای سیاسی نتوانسته‌اند آن‌ها را از میان ببرند.

دکتر یاحقی در پایان، لهجه‌ها را میراثی ناملموس و هویتی ارزشمند توصیف کرد و بر ضرورت حفظ و پاسداری از آن‌ها تأکید نمود. او دانشجویان را به سخن‌گفتن با افتخار به لهجه خود فراخواند و تصریح کرد که شناخت، احترام و حفاظت از این میراث مشترک فرهنگی، مسئولیتی همگانی است.