روز جهانی مبارزه با کار کودک؛ روایت تلخ کودکان کار در افغانستان

واقعیت تکان‌دهنده
بر اساس گزارش‌های سازمان بین‌المللی کار (ILO) و یونیسف، بیش از ۱.۶ میلیون کودک در افغانستان مشغول به کار هستند، بسیاری از آن‌ها در شرایط خطرناک و بدون هیچ‌گونه حمایت قانونی. تخمین زده می‌شود حدود یک‌سوم کودکان بین ۵ تا ۱۷ سال در افغانستان ناگزیر به انجام کارهای سخت، گاه طاقت‌فرسا، برای تأمین معیشت خانواده‌هایشان باشند.

دلایل افزایش کار کودک در افغانستان
با سقوط دولت جمهوری و روی‌کار آمدن حکومت سرپرست در آگوست ۲۰۲۱، بحران اقتصادی شدیدی سراسر کشور را فرا گرفت. تحریم‌های بین‌المللی، قطع کمک‌های خارجی، افزایش بیکاری، فقر، و ناامنی غذایی، بسیاری از خانواده‌ها را مجبور کرده تا کودکان خود را برای کار بفرستند.

از سوی دیگر، تعطیلی بخش عمده‌ای از مدارس دخترانه، و کاهش دسترسی به آموزش، کودکان به ویژه دختران را از مسیر تحصیل منحرف کرده و آنان را به بازار کار سوق داده است.

چه نوع کارهایی انجام می‌دهند؟
کودکان در طیف گسترده‌ای از مشاغل فعالیت می‌کنند:

دست فروشی

کار در کارگاه‌های قالین بافی، نجاری، آهنگری

کار در مزارع کشاورزی و مالداری

کار در معادن و استخراج غیرقانونی مواد معدنی

زباله‌گردی و جمع‌آوری پلاستیک یا آهن‌پاره

تکدی‌گری اجباری یا کارهای خانگی بدون مزد

بسیاری از این مشاغل همراه با خطر آسیب جسمی، سوء‌استفاده جنسی و خشونت روانی هستند.

پیامدهای ناگوار کار کودک
کار کودک نه تنها کودکی و معصومیت را از آن‌ها می‌گیرد، بلکه آینده‌ای تاریک و بی‌ثبات برای نسل‌های بعدی رقم می‌زند. کودکانی که از تحصیل بازمی‌مانند، در بزرگسالی فاقد مهارت‌های اساسی خواهند بود و همچنان در چرخه‌ فقر گرفتار می‌مانند.

همچنین، تجربه‌های تلخ دوران کودکی می‌تواند منجر به مشکلات روانی، اضطراب، افسردگی و ناتوانی در برقراری روابط اجتماعی سالم شود.

قوانین و سیاست‌های ناکارآمد
اگرچه قوانین ملی افغانستان از کار کودکان زیر ۱۴ سال جلوگیری می‌کند، اما در شرایط کنونی نه نظارت مؤثری وجود دارد و نه ساختار قضایی منسجمی برای حمایت از حقوق کودکان. سازمان‌های حقوق بشری نیز به دلیل محدودیت‌های مالی، امنیتی و سیاسی قادر به فعالیت آزادانه نیستند.

چه باید کرد؟
مبارزه با پدیده‌ کار کودک در افغانستان نیازمند رویکردی چند‌بعدی است:

حمایت فوری اقتصادی از خانواده‌های آسیب‌پذیر

احیای نظام آموزش رایگان و فراگیر برای کودکان

افزایش آگاهی عمومی درباره مضرات کار کودک

فشار جامعه جهانی بر حاکمیت فعلی برای رعایت حقوق کودکان

تقویت فعالیت سازمان‌های غیردولتی فعال در زمینه حمایت از کودکان

سخن پایانی
کودکان افغانستان سزاوار آن هستند که در فضای امن، سرشار از امید و آموزش رشد کنند. تا زمانی که کار کودک به عنوان یک «راه بقا» باقی بماند، ما همگی در هر کجای جهان مسئول هستیم.