زبان هزارگی یا لهجه‌ی هزارگی؟
یونسکو ۲۱ فبروری را به‌عنوان روز جهانی زبان مادری نام‌گذاری نموده است؛ این روز را برای تمام هم‌زبانان خویش که در چهار گوشه‌ی دنیا زندگی می‌کند مبارک‌باد عرض داشته و گرامی می‌داریم.
زبان فارسی-دری دارای تاریخچه بسیار غنی، پربار و درخشان بوده و این زبان روایت‌گر تاریخ، اقتدار، قدرت، توانایی، قلم‌وری و فرهنگ فارسی زبانان می‌باشد؛ فردوسی از آریانای قدیم می‌گوید، مولانای بزرگ از علم، عرفان و تصوف آن زمان فارسی زبانان گفته، حافظ از سرشاری و سعدی از انساندوستی و محبت مردم سخن‌ها بیان نمودند.
زبان فارسی باوجود این تاریخ سراسر افتخار و هم‌سطحی با زبان‌های بزرگ و مطرح دنیا دچار مشکلات و بی‌توجه‌یی زیادی از سوی گویندگان زبان‌های جدید و بدون تاریخچه که زمام امور در مملکت‌های فارسی زبان را به‌عهده داشت/دارد قرار گرفته است. حتا فارسی زبانان که از تاریخ و پرباری زبان خویش آگاهی نداشتند نیز به این زبان غنی خواسته و ناخواسته بی‌مهری و خیانت نمودند.
فعلا زبان فارسی-دری در کشورهای ایران، افغانستان و تاجکستان که مهد این زبان بوده، زبان مادری اکثریت نفوس این کشورها می‌باشد و همچنان در بسیاری از کشورهای دنیا گویندگان بی‌شمار خویش را دارد. این زبان در مناطق مختلف دارای لهجه‌های متفاوت می‌باشد که دشمنان، بدبینان و دوستان نا آگاه این زبان، گاهی آن لهجه‌ها را زبان جداگانه پنداشته و تبلیغ می‌کند.
متاسفانه با واژهای این زبان بزرگ، بسیاری از واژه‌های زبان‌های بیگانه نیز داخل شده است؛ در لهجه افغانستان-کابلی واژه‌های انگلیسی و عربی بیشتر وارد شده و در لهجه‌ی ایران-تهرانی واژهای از فرانسوی، انگلیسی و عربی و همچنان در لهجه‌ی تاجکستان- دوشنبه‌یی واژهای روسی بیشتر دیده می‌شود.
اگر از کشورهای ایران و تاجکستان بگذریم و زبان فارسی را در داخل افغانستان مشاهده کنیم؛ در کشور ما نیز به شمول لهجه‌ی کابلی لهجه‌های متفاوت دیگر مانند «هزارگی، هراتی، بدخشانی، شمالی…» وجود داشته و خصوصیات نسبتا مختلف از هم‌دیگر دارد.
از زبان فارسی در افغانستان هم موضوع را اگر کوچک‌تر کرده و روی لهجه‌ی هزارگی صحبت کنیم؛ تمام ادیبان، نویسندگان، شاعران و دانشمندان جامعه هزاره به این باور بوده/است که فارسی زبان ما بوده/می‌باشد و در راستایی غنامندی و شکوه‌مندی این زبان زحمات و تلاش‌های زیادی از سوی این مردم صورت گرفته و بسیاری از شاعران و نویسندگان که ادبیات غنی فارسی-دری را به جهان و جهانیان معرفی نموده است از متن همین جامعه برخواسته‌اند. اما تعدادی از برادران ما که در کویته-پاکستان و استرالیا رفته است بی‌خبر از گذشته و تاریخ خویش و همچنان غنامندی زبان فارسی-دری، آنجا زبان جدیدی را به‌نام زبان هزارگی ساخته و زبان خود را هزارگی می‌نامد. تغییر دادن زبان فارسی-دری به هزارگی برای جامعه ما به این می‌ماند که پدر شخصی با سال‌ها عرق جبین خویش همراه چندتن دیگر شرکت بزرگی ساخته و این شرکت در بین هشت شرکت بزرگ جهان قرار داشته باشد ولی این شخص شرکت را برای فرزندان شریکان پدر رها کرده و بگوید این شرکت مال من نیست زیرا شما در آن شریک هستید و کراچی خالی را نشان دهد و بگوید فقط همین مربوط من می‌شود.
ما در غنامندی زبان فارسی‌دری سال‌ها و قرن‌ها زحمت کشیدیم، قسمت بزرگ از افتخارات ادبیات فارسی-دری ثمره‌ی تلاش‌های مردم ماست. زبان ما فارسی، لهجه ما هزارگی‌ست و هیچ زبان به‌نام هزارگی وجود ندارد. چرا لهجه هزارگی که هیچ تاریخ و کتاب به اساس آن نوشته نشده و هیچ کسی این لهجه را زبان نخوانده است را زبان بخوانیم؟ اگر کسی در تلاش رسمیت دادن به زبان هزارگی به عنوان یک زبان مستقل باشد خواسته/ناخواسته هم به گذشته و هم به آینده خویش خیانت نموده است.
روز زبان پربار مادری(فارسی-دری) مبارک
مهدی حساس
