زنان افغانستان نمونه یک ابتکار و امید
پس از فروپاشی نظام جمهوری در افغانستان و روی کار آمدن حکومت کنونی، وضعیت زنان به نقطه‌ای بحرانی و بی‌سابقه رسید. آنچه پیش از این، با تلاش‌ها و مبارزات پیگیر زنان افغان در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و آموزشی به دست آمده بود، به سرعت محدود و در بسیاری موارد به کلی متوقف شد. زنان، که زمانی نقشی فعال و چشمگیر در اداره کشور، آموزش، هنر و رسانه داشتند، ناگزیر به عقب‌نشینی از صحنه عمومی شدند و بسیاری از حقوق اساسی‌شان به حالت تعلیق درآمد.
تحصیل دختران پس از صنف ششم محدود شد و دانشگاه‌ها و مکاتب دخترانه یا تعطیل شدند یا با مقررات محدودکننده و تفکیک جنسیتی شدید ادامه یافتند. حضور زنان در بازار کار رسمی و دولت تقریباً به صفر رسید و بسیاری مجبور شدند با انتخاب‌هایی دشوار میان سکوت و مهاجرت، زندگی خود را مدیریت کنند. حوزه‌های فرهنگی و هنری نیز، که روزگاری صحنه‌ای برای بیان خلاقیت و هویت زنان بود، با محدودیت‌های شدید روبه‌رو شد و فعالیت‌های موسیقی، تئاتر و رسانه‌ها کاهش چشمگیری یافت.
با این حال، زنان افغان به رغم محدودیت‌ها و تهدیدهای جدی، از صحنه عمومی ناپدید نشده‌اند. آنها با ابتکار و خلاقیت، در قالب آموزش آنلاین، شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های حمایتی، تلاش می‌کنند صدای خود را حفظ کرده و امید به آینده‌ای بهتر را زنده نگه دارند. فعالیت‌های آنان، هرچند به شکل محدود و گاه مخفی، نمایانگر مقاومت بی‌نظیر و اراده‌ای استوار در برابر سرکوب حقوق و آزادی‌هاست.
در مجموع، دوره پسا جمهوریت، نقطه عطفی است که محدودیت‌ها و محرومیت‌ها را به وضوح نمایان کرد، اما همزمان، نشان‌دهنده روحیه استقامت و ابتکار زنان افغان است؛ زنانی که حتی در تاریک‌ترین لحظات تاریخ، تلاش می‌کنند روشنایی دانش، هنر و آزادی را به جامعه بازگردانند.
دوره پسا جمهوریت در افغانستان را می‌توان دوران بازگشت محدودیت‌ها و تلاش برای بقا نامید. زنان که در دو دهه گذشته توانسته بودند جایگاه مهمی در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کسب کنند، اکنون با چالش‌هایی عمیق و چند بعدی روبه‌رو هستند. اما در دل این تاریکی، مقاومت، ابتکار و امید آنان همچون چراغی فروزان ادامه دارد. فعالیت زنان افغان امروز شاید پنهان‌تر، خطرناک‌تر و محدودتر از گذشته باشد، اما از نظر تأثیر اجتماعی و معنای تاریخی، ارزشی دوچندان یافته است. آینده افغانستان، بی‌تردید، به توانایی و نقش همین زنان در حفظ ارزش‌های انسانی و اجتماعی وابسته خواهد بود.
نویسنده: سید عبدالحمید رضوی
