سفر پزشکیان به کابل، توسعه سیاست همسایگی
قرار است به همین زودی مسعود پزشکیان رئیس جمهور ایران به کابل سفر کند، گفته شده است که این سفر در راستای «سیاست همسایگی» انجام می‌یابد، با توجه به اینکه ایران در توسعه سیاست همسایگی اولویت داده است؛ این سفر می‌تواند در راستای منافع ملی ایران گمانه زنی گردد، زیرا مهم است که رئیس جمهور یک کشور به افغانستان سفر نماید، در واقع پس از حاکمیت حکومت سرپرست این اولین سفر رییس جمهور یک کشور خارجی به افغانستان است که قطعاً باعث خوش‌حالی نیروهای حاکم بر افغانستان می‌شود؛ زیرا افغانستان امروزی بیش از هر زمان دیگر به توسعه روابط ضرورت دارد. جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر با توجه به جنگ و رویارویی با اسرائیل و حامیان اش موفق شد که این پکت غربی را با شکست مواجه سازد، لذا غرب برای جبران این شکست مفتضحانه تحریم‌های روز افزون و فازهای جدید فشار بر ایران را جستجو می‌کنند تا از منظر اقتصادی این کشور را تضعیف نمایند، چنانچه توانسته اند بر اقتصاد ایران اثراتی بجا بگذارند.
از سوی دیگر مذاکراتی که میان ایران و امریکا جریان داشت به دلیل جنگ ایران با هردو کشور به بن‌بست خورد که احتمالا مدت‌ها طول خواهد کشید. گزینه آتش‌بس که توسط اسرائیل پیشنهاد شد هرچند هم اکنون باعث فروکش کردن آتش جنگ شد؛ اما ایران به قول‌وقرار اسرائیل برای پابندی به آتش‌بس اعتماد ندارد و برای همین، انگشت به ماشه است تا به هرگونه تجاوز این رژیم پاسخ کوبنده دهد؛ چنانچه در جنگ 12 روزه که ایران هیچگونه تصوری برای جنگ نداشت توانست پس از سه روز برتری نظامی را در اختیار گیرد و در صورت آمادگی در همان ثانیه‌های اول پاسخ‌های قاطع خواهد داد؛ لذا در چنین حالت جنگ و تحریم، گسترش «سیاست همسایه‌گی» به نفع هردو کشور است؛ زیرا وجه مشترک هردو کشور مبارزه با امریکا و غرب است و این تشابه هردو کشور را به تفاهم و گسترش روابط سوق خواهد داد؛ هر چند از زمان روی کار آمدن دولت آقای پزشکیان گسترش مناسبات با همسایه‌گان همواره مورد تأکید بوده است، وی پیش از این گفته بود: «افغان‌ها برادران و خواهران هم‌خون و هم‌زبان ما هستند که از تاریخ، آیین، باور و فرهنگ مشترک برخورداریم.» در تکریم مهاجرین افغان نیز بارها تأکید ورزیده بود که با این عزیزان با ملاطفت و نرمی رفتار گردد، آقای پزشکیان پس از تشدید تحریم‌های امریکا علیه ایران بارها در سخنان اش آن را کم اثر خوانده و گفته بود «مگر می‌شود کشوری را که ۱۵ دوست و کشور همسایه دارد، به این راحتی تحریم کرد؟» و در جای و مناسبت دیگر هم گفت: «ما با ۱۵ تا ۱۶ کشور همسایه هستیم و اگر استان‌های مرزی بتوانند ارتباطات خود را با همسایه‌گان تقویت کنند، گامی در جهت توسعه برداشته می‌شود.»
این گفته‌ها نشان می‌دهد که دولت پزشکیان قید مذاکره و جور آمد ب غربی‌ها زده است و همسایه‌گان را بهترین گزینه‌ای تعامل می‌پندارد که منافع دو سویه در آن تأمین خواهد گردید. البته در دیدارهای روسای کشورها با توجه به اینکه منافع دو سویه در آن نهفته است، اما هردو جانب سعی دارند که بیشترین منافع را به سمت کشور بکشانند که یک امر معمول و پذیرفته شده است؛ از این رو آقای پزشکیان نیز در سفر به افغانستان طبیعی است که منافع ملی کشور اش را اولویت می‌دهد؛ اما در هر حالت، هردو کشور از همدیگر می‌توانند بهره ببرند؛ زیرا اشتراکات فراوان و مرزهای طولانی این الزام را تحقق خواهد بخشید.
مسئله حقابه نیز برای دولت پزشکیان پراهمیت است؛ به‌ویژه در شرایطی که ایران با بحران شدید کم‌آبی مواجه است. ایران به سهمی که از رود هیرمند می‌خواهد دست نیافته است؛ هرچند زمانی که مقداری آب در رودخانه جاری می‌گردد به سمت ایران نیز سرازیر می‌گردد؛ اما بنا به توافقاتی که در زمان حکومت‌های شهنشاهی صورت گرفته بود در هر ثانیه چندین متر مکعب آب ذکر گردیده بود که افغانستان ملزم به تأمین آن است؛ اما در حال حاضر ایران این مقدار آب را مطالبه دارد؛ هر چند مذاکراتی در این زمینه صورت گرفته است؛ ولی افغانستان خشکسالی را عامل نرسیدن آب به ایران اعلام کرده است.
هرچند بسیاری از تحلیلگران مسئله رسمیت شناسی را نیز یکی از علت های سفر پزشکیان به افغانستان عنوان کرده اند؛ چنانچه روسیه حکومت سرپرست افغانستان را به رسمیت شناخت، ازبکستان و حوزه آسیای میانه نیز در حال رایزنی اند و اخیرا دو مقام بلندپایه ازبکستان نیز به کابل سفر کردند و از دستاوردهای حکومت سرپرست افغانستان در امر مبارزه با داعش قدردانی نمودند و آن را مسئله مهمی برای امنیت منطقه عنوان کردند؛ زیرا داعش اهدافی برای نفوذ در آسیای میانه دارد که از بکستان نیز شامل آن می‌گردد و احتمالا این کشور نیز حکومت سرپرست افغانستان را به رسمیت خواهد شناخت؛ از این رو، وقتیکه آقای پزشکیان سیاست همسایگی را در دستور کار قرار داده است، به آن اهمیت قائل است و در راستای توسعه روابط همسایگی و منطقه‌ای گام برخواهد داشت.
در زمینه رسمیت شناسی حکومت سرپرست افغانستان، ایران محتاطانه و حساب شده گام بر می‌دارد، آیت الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده است که سیاست ما در حمایت از مردم افغانستان است؛ زیرا نظام‌های سیاسی در حال تغییر و تبدیل است و این مردم افغانستان است که همیشه باقیست، نماینده ایران در سازمان ملل نیز در مورد رسمیت شناسی حکومت سرپرست افغانستان همانند سائر کشورهای عضو این سازمان رأی مشروط داد، شرط ایران در این زمینه گشودن مکتب‌های دخترانه و تشکیل حکومت ملی فراگیر بود، از این رو این سفر آقای پزشکیان بعید است که برای رسمیت شناسی صورت گرفته باشد؛ لذا پس از این سفر روشن خواهد شد که دقیقا هدف اصلی چه بوده است.
یادداشت اختصاصی / خبرگزاری سریع
