سیاست‌های پنهان نمایش سینمایی در خیبر پختونخوا؛ تهاجم فرهنگی یا تعامل مشترک؟
خیبر پختونخوا به‌عنوان یکی از مناطق محروم پاکستان، در عرصه‌ی سینما، تئاتر و درام، تصویری ظاهرا زیبا از هنر، عشق و تفریح ارائه می‌دهد. اما با نگاهی عمیق‌تر، لایه‌های پنهانی از هویت‌زدایی قومی، تخریب تدریجی ارزش‌ها و سیاست‌های خاموشی آشکار می‌شود که به نفع یک قوم خاص طراحی شده‌اند. این مقاله با رویکرد تحلیلی-تحقیقی به این پرسش پاسخ می‌دهد: آیا این نمایش‌ها بیانگر همزیستی فرهنگی هستند یا نوعی استعمار نرم برای تضعیف هویت پشتون‌ها؟
چهره‌ی جذاب، پیام پنهان
در فیلم‌هایی که میان پسران پشتون و دختران پنجابی ساخته می‌شود، از عناصر زیبایی، موسیقی و احساسات استفاده می‌شود، اما این ترکیب نابرابر و هدفمند است:
– دختر پنجابی: نماد زیبایی، رقص و جذابیت تجاری است که عمدتاً برای جذب بازار به‌کار می‌رود.
– پسر پشتون: اغلب به‌عنوان فردی ساده‌لوح، شوخ‌طبع یا دارای رفتارهای عاطفیِ غیرمنطقی نمایش داده می‌شود.
این ساختار صرفاً جنبه‌ی سرگرمی ندارد، بلکه تلاشی برای تضعیف اعتماد به‌نفس و هویت فرهنگی جامعه‌ی پشتون است.
بهره‌برداری فرهنگی و بازارسازی
صنعت سرگرمی پنجاب از احساسات، زبان و موسیقی پشتون‌ها برای گسترش بازار خود استفاده می‌کند، اما در عین حال، حضور دختران پشتون در این فیلم‌ها تقریباً نادیده گرفته می‌شود. این عدم توازن پرسش‌های مهمی را برمی‌انگیزد:
– اگر این یک تبادل فرهنگی واقعی است، چرا زنان پشتون حذف شده‌اند؟
– آیا این روند، تلاشی برای تخریب تدریجی ارزش‌های فرهنگی پشتون‌ها نیست؟
سیاست‌های دولتی و گمراهی آگاهانه
از زمان تأسیس پاکستان، دولت با ابزارهایی مانند سانسور، تقلیل و تحریف فرهنگی، هویت اقوام غیرپنجابی را تحت فشار قرار داده است. صنعت سینما نیز از این سیاست پیروی می‌کند:
– شخصیت پشتون: عموماً به‌عنوان فردی جنگجو، خشن یا مضحک تصویر می‌شود.
– دختر پنجابی: نماد مدرنیته، شجاعت و تمدن معرفی می‌گردد.
واکنش جامعه‌ی پشتون و غفلت فرهنگی
جامعه‌ی پشتون در برابر این روند، واکنش آگاهانه‌ای نشان نداده است. برخی این نمایش‌ها را صرفاً بخشی از هنر و سرگرمی می‌دانند. اما باید توجه داشت که فرهنگ تنها مجموعۀ آداب و رسوم نیست، بلکه اساس هویت، بقا و مقاومت یک ملت است.
ترکیب نمایشیِ دختران پنجابی و پسران پشتون در سینما تصادفی نیست، بلکه بخشی از یک پروژه‌ی بزرگ فرهنگی است که اهداف تجاری، تحریف هویت و تضعیف معنوی پشتون‌ها را دنبال می‌کند.
پیشنهادات:
۱. هنرمندان پشتون باید تولیدات سینمایی مستقل را توسعه دهند.
۲. نقش‌های مثبت، آگاهانه و محترمانه برای زنان پشتون در فیلم‌ها خلق شود.
۳. روشنفکران، نویسندگان و رسانه‌های پشتون باید جنبشی فرهنگی برای آگاهی‌بخشی راه‌اندازی کنند.
۴. رسانه‌های پشتونزبان باید این بحث‌ها را تداوم بخشند.
سخن پایانی
فرهنگ صرفاً مجموعه‌ای از سنت‌ها نیست، بلکه هویت، تاریخ و آینده‌ی فکری یک ملت را شکل می‌دهد. اگر فرهنگ خود را به دیگران بسپاریم، عزت، استقلال فکری و موجودیت خود را نیز از دست خواهیم داد.
نویسنده: ببرک سائل
