شعارهای امیدبخش و پیامدهای ناگوار حضور ۲۰ ساله امریکا در افغانستان

امریکا در هفتم اکتبر سال ۲۰۰۱ با شعار مبارزه با تروریزم، به افغانستان حمله کرد و هدف از استقرار بلندمدت نظامی‌ خود را نابودی کامل القاعده، براندازی حکومت طالبان، تشکیل دولت دموکراتیک، حمایت از حقوق بشر، دفاع از حقوق زنان و بازسازی افغانستان اعلام کرد. در این میان، مبارزه با تروریزم، ایجاد دولت مدرن و حمایت از حقوق بشر به عنوان مهمترین اهداف حضور امریکا و ناتو در افغانستان بودند.

پس از ۲۰ سال، امریکا در حالی افغانستان را ترک کرد که دولت دست‌ساخته امریکا به طور کامل از هم فرو پاشید، یک شبکه گسترده از گروه‌های متعدد افراطی و تروریستی در افغانستان متمرکز شد، حقوق بشر و به ویژه حقوق زنان در بدترین وضعیت‌ قرار گرفت و طالبان مجدداً بر سر کار آمد.

واقعیت غیرقابل انکار این است که حضور نظامی بلندمدت امریکا در افغانستان از لحاظ انسانی برای مردم افغانستان پیامد بسیار اسف‌باری بر جای گذاشت. در ۲۰ سال حضور امریکا در افغانستان، بیش از ۶۰ هزار سرباز افغانستانی جان خود را از دست دادند و هزاران غیرنظامی کشته و زخمی شدند. هم‌اکنون هزاران بیوه و یتیم در افغانستان، از پیامد جنگ امریکا رنج می‌برند.

وضعیت فلاکت‌بار اقتصادی افغانستان، میراث ۲۰ سال حضور امریکا و ناتو در افغانستان است. میلیاردها دالر کمک‌های بازسازی افغانستان به دلیل فساد اداری از طریق سازمان‌های خارجی دوباره از افغانستان خارج شد و هیچ اقدام بنیادی برای رشد اقتصاد ورشکسته افغانستان صورت نگرفت.

براساس گزارش‌های رسمی، هم‌اکنون حدود ۲۴.۴ میلیون تن از جمله ۱۳ میلیون کودک در افغانستان به کمک‌های بشر دوستانه نیاز دارند و بنا به گزارش برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP)، بیش از ۹۷ درصد شهروندان افغانستان زیر خط فقر قرار دارند.

برخورد دوگانه امریکا با شعار حقوق بشر و سوءاستفاده از شعار جنگ با تروریزم؛ همزمان با ختم ماموریت نظامی امریکا و ناتو در افغانستان پس از سال ۲۰۱۴، بیش از پیش برای مردم افغانستان نمایان شد تا اینکه سرانجام با توافق سیاسی امریکا با طالبان، مقامات کاخ سفید از جمله جو بایدن، رئیس جمهور امریکا عملاً تصریح کرد که امریکا از افغانستان به عنوان میدان جنگ برای مبارزه با دشمنان امریکا استفاده کرد، نه برای اینکه «دختران افغانستان به مکتب بروند».

امریکا در مدت ۲۰ سال حضور نظامی خود در افغانستان، بالغ بر ۲۳۰۰ کشته و بیش از ۲۰ هزار زخمی داد. هزینه اقتصادی حضور امریکا نیز بیش از ۲ تریلیون دالر گزارش شده است.

برآیند هزینه سنگین انسانی و مالی ۲۰ سال جنگ امریکا در افغانستان، نتیجه‌ای جز تباهی مردم افغانستان و سقوط اعتبار امریکا در منطقه، دیگر هیچ چیزی به همراه نداشته است. اکنون سوال بزرگ مردم افغانستان و شهروندان امریکا به عنوان مالیات‌دهندگان این جنگ، این است که چرا سرانجام کار چنین شد؟

تحلیلگران مسائل افغانستان بر این باورند که امریکا و ناتو پس از حضور نظامی در افغانستان، به جای دولت‌سازی در افغانستان، استراتیژی استخباراتی و تخریب در قلمرو دولت‌های منطقه را در پیش گرفتند. چنانچه چندی قبل دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین امریکا عملاً تصریح کرد که هدف ما از حضور در پایگاه نظامی بگرام، زیر نظر قرار دادن فعالیت‌های دولت چین بود. با این وضعیت، شکست و خروج امریکا را نمی‌توان تنها در افغانستان محدود کرد، بلکه شکست امریکا در افغانستان به مثابه شکست امریکا در کل منطقه نیز تلقی می‌شود.

به هر ترتیب، شواهد می‌رساند که امریکا پس از پی بردن به شکست نظامی خود در افغانستان و منطقه، استراتیژی خطرناک‌تری را در پیش گرفت. امریکا به ارزش میلیاردها دالر تجهیزات نظامی پیشرفته را همراه با یک شبکه گسترده از تمام گروه‌های تندرو منطقه از جمله داعش و جدایی‌طلبان منطقه را در افغانستان به جا گذاشت. با این رویکرد، دولت امریکا با سقوط عامدانه دولت و ارتش افغانستان، به احتمال زیاد بودجه مالی را که برای تدارکات نیروهای مسلح افغانستان می‌پرداخت، اکنون صرف گروه‌های تروریستی مستقر در خاک افغانستان می‌کند تا به عنوان نیروهای نیابتی امریکا در یک بازی بزرگ آماده خدمت باشند.