مسیر پر خم و پیچ صلح، راهی جز ادامه گفتگوها وجود ندارد

پیش از ورود به اصل مبحث، لازم است که مقدمه‌ی کوتاهی راجع به نگرانی‌های ناشی از روند خروج نیروهای خارجی داشته باشیم که امروز سطوح و لایه‌های مختلف جامعه را در نوردیده و به نگرانی جمعی مردم افغانستان مبدل گردیده است. هر چند این حق دولت و مردم افغانستان است اگر هر گاه خاک افغانستان از سوی تروریزم با تهدیدات جدی مواجه گردد، آنگاه بر بنیاد پیمان امنیتی، حق دارند که آمریکا در دفع خطرات از جغرافیای افغانستان مستقیما وارد عمل شوند، در بند سوم و ششم این پیمان به صراحت گفته شده است که آمریکا ملزم به احترام گذاشتن به قانون اساسی و سائر قوانین نافذه افغانستان می‌باشد و بر حفظ استقلال سیاسی و تمامیت ارضی این کشور از تهدیدات تاکید می‌ورزد. با این هم واقعیت امر این است که تروریزم طالب در افغانستان تا آن حد هم فربه نیست که بتواند فرا راه نظام موجود و قوای مسلح 350 هزار نفری افغانستان مشکل ایجاد نماید، به نظر می‌رسد قبل از اینکه میزان تهدیداتی که در حال تبلیغ است واقعی و جدی باشد، بیشتر به یک جنگ روانی و خوراک رسانه‌ی می‌ماند، از سوی دیگر طالبان با اندک افراد مسلح تفنگ به دست شان که تعداد آنان احتمالا از 20 هزار الی 30 هزار نفر تجاوز نمیکند چگونه و بر اساس کدام محاسبه با ارتش تا به دندان مسلح افغانستان توان رویارویی خواهد داشت. هر چند نگرانی‌های مربوط به افغانستان پس از خروج تنها به حیطه‌ی داخلی مربوط نمی‌شود؛ کارشناسان نظامی و اهل فنون جنگ در بیرون از مرزهای کشور نیز وضعیت را غیر عادی می‌پندارند؛ اما با این هم توازن در همکاری مردمی و دولتی می‌تواند این مشکلات را به راحتی حل نماید.

ژنرال دیوید پترائوس، فرمانده پیشین نیروهای ناتو در افغانستان و عراق و همچنان رئیس سازمان سی‌آی‌ای، به تازگی در مصاحبه‌ای با فرانس۲۴ گفته است که خروج نیروهای آمریکایی، جنگ را در افغانستان به پایان نخواهد برد. به گفته او، آمریکا و ناتو با خروج از افغانستان، دخالت در جنگ را به پایان رسانده‌اند در حالی که جنگ در افغانستان همچنان ادامه خواهد داشت. او نسبت به بازگشت طالبان به قدرت اظهارنگرانی کرده و گفته است که خروج آمریکا از افغانستان می‌تواند داعش را در این کشور دوباره تقویت کند و از آنجا که فرماندهان طالبان در خارج از افغانستان حضور دارند، نمی‌توان بیشتر بر آنان فشار آورد تا به روند صلح گردن نهند. اظهارات دیوید پترائوس، نشانگر نگرانی مقام‌های نظامی امریکا از شدت گرفتن جنگ در افغانستان و از بین رفتن انگیزه برای تامین صلح از طریق مذاکره است.

دور جدیدی از تنش‌ها و درگیری‌ها در بسیاری از ولایات کشور، جنگ را به شدت خونین کرده است. این درگیری‌ها در چند روز گذشته در هفت ولایت به صورت مداوم ادامه داشته است. طالبان ادعا دارند که در ولایت بغلان ، به نیروهای اردوی ملی افغانستان تلفات وارد کرده‌اند. از این سو دولت نیز می‌گوید که در جنگ هلمند، تنها در یک شبانه‌روز ۱۸۰ طالب را به قتل رسانده است و نزدیک به ۸۰ تن دیگر از طالبان هم زخمی شده‌اند. این درگیری‌ها همچنان ادامه دارد و در بعضی مناطق، طالبان هم پیشروی‌هایی داشته‌اند؛ به طور مثال، ولسوالی بورکه در ولایت بغلان، شب گذشته بدون جنگ و درگیری به چنگ طالبان افتاد. نیروهای نظامی دولت از این ولسوالی خارج شدند و طالبان بدون خون‌ریزی، ولسوالی بورکه را تصرف کردند. با این حال به نظر نمی‌رسد که این جنگ‌ها بتواند برنده‌ را در افغانستان تثبیت کند.

باور طالبان این بود که با خروج نیروهای آمریکا و ناتو از افغانستان، زمینه برای سقوط دولت افغانستان میسر می‌شود. اما حالا برعکس، این نیروهای دولت‌اند که به صورت مداوم و شدید، در حال سرکوب طالبان‌اند. تنها در جنگ ارغنداب در یک ماه گذشته، بیش از یک هزار طالب کشته شدند. بنا به گزارش رسانه‌های کشور، در شش ماه گذشته، قوای مسلح کشور توانستند در حدود هفت هزار طالب را به قتل برسانند. کشته شدن تعداد زیادی از نیروهای طالبان، قدرت مانور دهی آنان را کاهش داده است. از سوی دیگر امکان بازگشت طالبان به قدرت به صورت مطلق، نیز وجود ندارد. حتی کشورهای نزدیک به گروه طالبان، برگشت این گروه به حوزه قدرت و در دست گرفتن سکان مدیریتی دولت افغانستان را رد کرده‌اند. در تازه‌ترین واکنش در این رابطه، زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان، گفته است که تمام جهان مخالف قدرت گرفتن طالبان از مسیر جنگ است و اگر این گروه نپذیرد که در روند صلح حاضر شود، با واکنش دولت و جامعه جهانی روبه‌رو خواهد شد.

وزیر خارجه آمریکا نیز که به انگلستان رفته است، در یک نشست خبری مشترک با همتای بریتانیایی خود گفت که آمریکا ابزار مبارزه با تهدید افغانستان را در اختیار دارد و از این ابزار علیه تروریست‌ها استفاده خواهد کرد. حالا که رئیس‌جمهور غنی نیز در مقاله‌ای به قلم خود در نشریه «فارن افییرز»، نسبت به ایجاد حکومت انتقالی رویکرد مثبتی نشان داده، بهتر است گروه طالبان نیز به صورت جدی وارد روند مذاکرات صلح شوند. زیرا تجربه دو ماه گذشته جنگ در افغانستان، به این گروه هشدار داد که نیروهای افغان توان سرکوب آنان را دارد و به نظر می‌رسد تنها مسیر به سوی ثبات و صلح در افغانستان، نشست استانبول باشد؛ نشستی که با وجود نزدیک شدن دوباره به زمان برگزاری آن، برگزاری آن همچنان در هاله‌ای از ابهام است.