نسوار؛ تهدیدی خاموش برای سلامت عمومی در افغانستان
مصرف گسترده فرآورده‌های تنباکو سالانه جان بیش از ۶ میلیون نفر را در سراسر جهان می‌گیرد. افزون بر این، حدود ۶۰۰ هزار نفر نیز به دلیل استنشاق دود سگرت به‌صورت غیرمستقیم جان خود را از دست می‌دهند. در پاسخ به این بحران جهانی، سازمان جهانی صحت از سال ۱۹۸۷ میلادی، روز ۳۱ می را به‌عنوان «روز جهانی بدون دخانیات» نام‌گذاری کرده تا افکار عمومی را نسبت به مضرات دخانیات و ضرورت ترک آن آگاه سازد.
محبوبیت نسوار در افغانستان
در میان مشتقات تنباکو، نسوار یکی از رایج‌ترین مواد مخدر گیاهی در افغانستان است که به‌ویژه در میان جوانان از محبوبیت بالایی برخوردار است. این ماده که از ترکیب برگ تنباکوی خشک‌شده و آهک تهیه می‌شود، گاهی با مواد افیونی نیز مخلوط می‌شود و به‌شکلی نگران‌کننده سلامت مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کند.
عوارض جسمی و روانی نسوار
مصرف نسوار با بروز مجموعه‌ای از علائم و اختلالات همراه است که شامل موارد زیر می‌شود:
سردرد، تهوع و سرگیجه
اختلال در تعادل حرکتی و رفتاری
حرکات غیرطبیعی چشم‌ها
تغییرات فشار خون و افزایش ضربان قلب
دندان‌قروچه، اختلالات خواب، وابستگی روحی و روانی
آسیب‌های شدید به لثه و خطر ابتلا به سرطان دهان
بروز بیماری‌های عفونی به دلیل بیرون‌ریزی مداوم آب دهان
احتمال نارسایی کلیه‌ها
وضعیت قانونی و فرهنگی نسوار
هرچند قانون «کنترول و منع دخانیات» در افغانستان استفاده از سگرت، چلم، قلیان، نسوار و سایر محصولات تنباکویی را در اماکن بسته ممنوع کرده است، اما این قانون نه اجرایی شده و نه به‌طور جدی رعایت می‌شود. در بسیاری از دفاتر، افراد بدون توجه به مقررات، نسوار مصرف کرده و بقایای آن را به اطراف می‌پاشند.
نسوار به‌راحتی و به‌صورت قانونی در مغازه‌ها، حتی لوکس‌ترین فروشگاه‌های شهرهای بزرگ مانند کابل، عرضه می‌شود. تنها در یکی از محله‌های کابل، بیش از ۱۰ عمده‌فروشی نسوار فعال‌اند. گرچه آمار دقیقی از میزان مصرف وجود ندارد، اما هزاران نفر به تولید، توزیع و فروش این ماده اشتغال دارند.
آمار مصرف
طبق اظهارات مقامات وزارت صحت افغانستان و بر اساس نتایج یک سروی ملی که با همکاری سازمان جهانی صحت انجام شده است، ۲۷ درصد از شهروندان افغانستان به‌طور منظم تنباکو مصرف می‌کنند که ۲.۶ درصد آن‌ها را زنان تشکیل می‌دهند. حتی در میان پناهندگان افغان مقیم کشورهای اروپایی، استفاده از نسوار رایج است و فروش آن در فروشگاه‌های افغانی و پاکستانی افزایش یافته است.
سازمان صحی جهان در روز جهانی «نه به تنباکو» اعلام کرد: «نسوار رایج‌ترین نوع تنباکوی مصرفی در میان افغان‌ها است و از هر چهار بزرگ‌سال، یک نفر تنباکو مصرف می‌کند.» این نهاد هشدار داده که مصرف تنباکو در میان نوجوانان، به‌ویژه پسران، در حال افزایش است.
برخی از مقامات نیز اعلام کرده‌اند که درآمد دولت از محل فروش نسوار سالانه حدود ۹ میلیون دلار برآورد می‌شود.
راهکارهای ترک نسوار
با توجه به عوارض جبران‌ناپذیر نسوار، ترک آن امری ضروری و حیاتی است. ترک روانی و ذهنی نسوار حتی از ترک جسمی آن مهم‌تر است. افراد باید با خودآگاهی و تقویت اعتماد به نفس، این ماده را در شأن شخصیت خود ندانسته و آن را کنار بگذارند. جمله‌ای انگیزشی مانند: «این ماده مخدر در حد شخصیت من نیست. باید بجنگم و آن را ترک کنم.» می‌تواند در این مسیر مفید باشد.
با توجه به علائمی مانند بی‌قراری، دردهای عضلانی و استخوانی در دوران ترک، مراجعه به داکتران و روانشناسان برای درمان و کاهش علائم ترک توصیه می‌شود.
همچنین لازم است از افرادی که به مصرف این ماده تشویق می‌کنند، دوری کرده و با کسانی که سبک زندگی سالم دارند، معاشرت شود.
جایگزین‌های مفید
برای کمک به ترک نسوار، استفاده از جایگزین‌هایی مانند قروت خشک، چاکلت، ساجق و انجام ورزش‌های منظم مانند پیاده‌روی می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
با توجه به همه جوانب قانونی، فرهنگی و بهداشتی، ترک نسوار ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای بهبود سلامت فردی و اجتماعی است. افزایش آگاهی عمومی، اجرای قوانین و حمایت‌های درمانی و روانی از مصرف‌کنندگان می‌تواند به کاهش این بحران خاموش کمک کند.
