پایگاه هوایی بگرام، نماد حضور و نفوذ قدرت‌ها در افغانستان
پایگاه هوایی بگرام، نماد حضور و نفوذ قدرت‌های بزرگ در افغانستان، همچنان در کانون توجه بازیگران منطقه‌ای و جهانی قرار دارد. هر اشاره‌ای به بازپس‌گیری این پایگاه، نه تنها یک موضوع نظامی نیست، بلکه پژواک بلند سیاست، منافع اقتصادی و رقابت‌های ژئوپلیتیکی را در دل منطقه‌ای پرتنش بازتاب می‌دهد.
از منظر سیاسی، واکنش‌ها متنوع و گاه متضاد است. در یک‌سو، حاکمیت کنونی با ایستادگی صریح بر سر حاکمیت ملی، تلاش دارند چهره‌ای مقتدر از خود ترسیم کنند و هرگونه دخالت خارجی را رد نمایند. در سوی دیگر، ایالات متحده با نگاهی استراتژیک به گذشته، بگرام را همچون کلیدی می‌بیند که می‌تواند دروازه نفوذ دوباره به آسیای میانه را بگشاید و موازنه قدرت را به سود خود تغییر دهد. در همین حال، چین، روسیه، ایران و پاکستان هر یک با محاسبات ژرف و محتاطانه، مراقبند تا تحولات بگرام، منافع ژئوپلیتیکی‌شان را به خطر نیندازد یا به فرصتی برای گسترش نفوذشان تبدیل شود.
این واکنش‌های سیاسی، پیامدهایی چند وجهی در پی دارد. از منظر امنیتی، می‌تواند یا موجب تقویت هماهنگی علیه تهدیدات تروریستی شود یا جرقه‌ای برای تنش‌های تازه و درگیری‌های پنهان گردد. از نظر سیاسی، آینده بگرام می‌تواند مشروعیت طالبان را در داخل تقویت کرده یا صف‌بندی‌های جدیدی در میان قدرت‌های جهانی ایجاد کند. و در سطح ژئوپلیتیکی، این پایگاه همچون مهره‌ای کلیدی در صفحه شطرنج رقابت میان شرق و غرب عمل می‌کند؛ جایی که هر حرکت، می‌تواند نظم منطقه‌ای را بازتعریف نماید.
افزون بر این، پیامدهای انسانی و اقتصادی نیز کم‌اهمیت نیستند. مردم افغانستان، که سال‌ها هزینه حضور قدرت‌های خارجی را پرداخته‌اند، بار دیگر ممکن است قربانی رقابت‌هایی شوند که در فرسنگ‌ها دورتر از سرزمین‌شان طراحی می‌گردد.
در نهایت، بگرام امروز بیش از آن‌که یک پایگاه نظامی باشد، نماد برخورد دو نگاه متفاوت به آینده افغانستان است:
یکی نگاهی که آن را عرصه رقابت و نفوذ می‌بیند؛ و دیگری نگاهی که در پی استقلال، ثبات و شکل‌دهی نظمی بومی است. آینده‌ای این پایگاه، بازتاب‌دهنده جهت‌گیری قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی خواهد بود. اگر مسیر رقابت برگزیده شود، بگرام می‌تواند به کانون بحرانی نو بدل شود؛ اما اگر مسیر همکاری و احترام به حاکمیت افغانستان انتخاب گردد، این پایگاه می‌تواند به پلی برای ثبات و همگرایی منطقه‌ای تبدیل شود.
نویسنده: سیدعبدالحمید رضوی
