پشت پرده تلاش برای اعمال ممنوعیت سفر رهبران طالبان

135 تن از اعضای طالبان از سال 2011 در لیست تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل قرار دارند، اما پس از آغاز مذاکرات دوحه، به 13 تن از این افراد مجوز سفر داده شد.  پس از چند بار تمدید این مجوز، هفته گذشته همزمان با به پایان رسیدن تاریخ تمدید شده، قدرت‌های غربی و شرقی عضو شورای امنیت برای تمدید دوباره این مجوز دچار اختلاف شدند. قدرت‌های غربی مخالف تمدید مجوز سفر رهبران طالبان هستند و امریکا فقط با صدور مجوز سفر این مقامات به قطر اعلام موافقت کرد، اما چین و روسیه خواهان تداوم وضع موجود و مجوز سفر هر 13 مقام به تمام کشورها هستند.

هر چند که امریکا و کشورهای غربی دلیل این تصمیم جدید خود را فشار بر طالبان برای تامین حقوق بشر و رعایت حقوق زنان و امثال آن ذکر می‌کنند، اما در دوره‌های پیشین تمدید مجوز، رفتار و سیاست طالبان تفاوت چندانی با زمان حال نداشت. لذا باید به دنبال دلایل دیگری برای این رویکرد جدید غربی‌ها در قبال طالبان بود که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود.

ایجاد فاصله بین حکومت طالبان و قدرت‌های شرقی

پس از روی کار آمدن حکومت طالبان، بیشترین سفر مقامات طالبان به کشورهای آسیایی از جمله چین و روسیه بوده است. در چنین وضعیتی، قدرت‌های غربی دریافتند که تداوم این وضع احتمالاً فضا را برای شکل‌گیری محور همکاری طالبان، محور آسیایی (چین، روسیه و ایران) مساعد می‌سازد و قدرت‌های غربی بیشتر از قبل در حاشیه قضایای افغانستان قرار خواهند گرفت. بنابراین ممنوعیت سفر مقامات طالبان و کاهش سطح تعاملات مستقیم این گروه با قدرت‌های شرقی می‌تواند حداقل تلاش در این راستا ارزیابی شود.

مایوس شدن غرب از طالبان

دلیل دوم این دو دستگی می‌تواند ناشی از دلسردی و سرخوردگی قدرت‌های غربی از طالبان باشد. چنانچه دیده می‌شود در مدت یک سالی که از حاکمیت طالبان بر افغانستان می‌گذرد،‌ این گروه با وجود دریافت کمک‌ از منابع غربی، کمترین تمکین و کرنش را در مقابل خواست‌ها و تمایلات غربی‌ها داشته است. لذا نمی‌توان این فرضیه را از نظر دور داشت که قدرت‌های غربی کم‌کم رویکرد امتیازدهی و تطمیع را کنار گذاشته و گزینه تهدید و فشار بر طالبان را روی دست می‌گیرند. در واقع قدرت‌های غربی با اصرار بر ممنوعیت سفر مقامات طالبان، این پیام را منتقل می‌کنند که اگر طالبان بیشتر از این به مطالبات غرب بی‌اعتنایی کند، ابزارهای لازم برای زمین‌گیر کردن طالبان موجود است.

در انحصار گرفتن طالبان

دلیل سوم می‌تواند تلاش امریکا برای در انحصار گرفتن طالبان باشد. امریکایی‌ها با این تصور که استقرار طالبان در قدرت ناشی از اراده آنها بوده است و منافع حاصل از افغانستان حق واشنگتن است، می‌کوشند که تعامل طالبان را به طور انحصاری در اختیار خود حفظ کنند. از همین‌رو امریکایی‌ها اصرار دارند که ممنوعیت سفر بر رهبران طالبان اعمال شود و فقط سفر به قطر استثنا باشد. دلیل این مطالبه مشخص است، چرا که قطر خانه امنی است که امریکا می‌تواند طالبان را در مدار خود نگهدارند. این فرضیه زمانی قوت بیشتر می‌گیرد که امریکایی‌ها پس از چنین پیشنهادی اعلام کردند که مذاکرات خود را با طالبان در مورد پول‌های بلوکه شده افغانستان از سر خواهند گرفت. در واقع امریکایی‌ها از این طریق در پی مجاب کردن و قانع ساختن سایر اعضای شورای امنیت هستند که برای رهایی پول هم که شده، به پیشنهاد امریکا مهر تایید بگذارند.