احمدشاه مسعود مبارز نامدار جهادی
احمد شاه مسعود شخصیت افسانهیی و پر حاشیهی تاجیکتبار افغانستان یکی از معدود مبارزانی بود که دوره مبارزاتی اش را با فراز و نشیبهای فراوان پشت سر گذاشت. او در دهه شصت هجری شمسی مبارزهی خستگی ناپذیر در برابر تجاوز شوروی از خود بجا گذاشت. قشون سرخ با تمام نیرو و تسلیحاتی که در اختیار داشت چندین بار به عزم تصرف پنجشیر بر این دره حمله کرد؛ اما با شکستهای پیاپی مجبور به عقب نشینی شد؛ در زمان مسعود، پنجشیر درهی مستحکم و غیر قابل تصرف مینمود، نه شوروی موفق به تصرف آن گردید و نه مخالفین داخلی احمد شاه مسعود.
ارتش سرخ شوروی در آن زمان مسلح به انواع تسلیحات زمینی و بالگردهای غول پیکر هوایی بود، به هدف تصرف درهی پنجشیر، راههای مواصلاتی را به روی این دره بسته بودند مواد غذایی و کمکهای تسلیحاتی به جبههی پنجشیر امر محال مینمود. در آن زمان مردم پنجشیر حتی به تهیه مواد غذایی ساده دسترسی نداشتند؛ اما به مبارزه و شکست قوای شوروی تحت فرماندهی مسعود ایستادگی کردند.
پس از شکست شوروی و خروج نکبت بار ارتش تا به دندان مسلح این کشور از افغانستان، نیروهای مجاهدین بر سر تقسیم قدرت به رقابت برخاستند. نیروهای جهادی در زمان تقسیم رنگ و بوی قومی به خود گرفتند و هر کدام به تفکیک قومیت صفوف خود را از دیگری جدا کردند سر انجام این رقابتها به جنگ های خونین داخلی منجر شد و باعث ویرانی کامل کابل و بی خانمان شدن نصف جمعیت افغانستان گردید، پس از درگیریهای داخلی و بی نتیجه ماندن تشکیل دولت ملی و تشدید جنگهای داخلی، عدهی از فرماندهان پشتون تبار از صفوف گروههای جهادی قبلی جدا شدند و تحریک طالبان را بنیان گذاشتند. تحریک طالبان فعالیت اش را از جنوب افغانستان آغاز کرد و تا دروازههای کابل بدون جنگ و درگیری پیشروی کرد. هدف اعلامی طالبان از تشکیل تحریک، آوردن صلح و ثبات در افغانستان اعلام گردید؛ وقتیکه تحریک طالبان به دروازه های کابل نزدیک شد مسعود مایل به تسلیمی کردن قدرت نبود و پس از اندک درگیری در کابل، این شهر را رها و به سوی ولایتهای شمالی کشور عقب نشینی کرد.
در شمال کشور، نیروهای مجاهدین که عمدتا شمالیها و فارسی زبان بودند جبههی جدیدی بنیان گذاشتند که از آن تحت عنوان «ائتلاف شمال» یاد میشد. آقای مسعود پس از شکست شوروی ها و شروع جنگ با تحریک طالبان، ایستادگی اش در برابر تحریک طالبان را با عنوان «مقاومت» نامگزاری کرد. سر انجام پس از درگیری های طولانی، تحریک طالبان نود فیصد خاک افغانستان را تصرف کرد و مسعود در جلسهی در پاریس که در ارتباط مسائل افغانستان تدویر یافته بود کلاهش را از سر در آورد و به روی میز جلسه گذاشت و گفت تا زمانیکه به اندازهی این کلاه در افغانستان جغرافیا داشته باشم دست از مقاومت نخواهم کشید.
سر انجام او در نهم سپتمبر 2001 یعنی دو روز قبل از حمله به برج های تجارت جهانی در نیویورک توسط دو فردی که بنام خبرنگار طرح ترور وی را انجام میدادند با بمب کار گزاری شده کشته شد؛ سپس امریکایی ها به بهانه حمله به برج های تجارت جهانی، به افغانستان حمله کرد و نظام قبلی طالبان را برچید.