استقلال ترکمنستان، پیوند همدلی با مردم افغانستان

ترکمنستان در ماه عقرب ۱۳۷۰ (اکتبر ۱۹۹۱) با رأی مردم در همه‌پرسی استقلال، موجودیت خود را به عنوان یک کشور مستقل اعلام نمود و رسماً نام ترکمنستان را برای کشور خود برگزید. این روز در تقویم رسمی ترکمنستان به‌عنوان روز استقلال گرامی داشته می‌شود، این روز، فقط جشن آزادی یک ملت از سلطه شوروی نیست؛ بلکه یادآور بیداری فرهنگی و هویتی مردمانی است که ریشه‌هایشان در دو سوی مرز میان افغانستان و ترکمنستان گسترده است.

در این روز، در عشق‌آباد پرچم سبز و سفید ترکمنستان بر فراز آسمان به اهتزاز درمی‌آید، اما پژواک آن تا کوچه‌های قلعه نو، فاریاب و جوزجان افغانستان نیز می‌رسد؛ جایی که هزاران ترکمن‌تبار افغان، با همان لباس‌ها، همان زبان و همان آرزوها، در سکوت دل، استقلال هم‌تباران‌شان را جشن می‌گیرند.

ترکمن‌ها از اصیل‌ترین اقوام منطقه‌اند؛ قومی آرام، کاردان و اهل هنر که قرن‌ها در بستر فرهنگ اسلامی و شرقی، سنت‌های خود را حفظ کرده‌اند. در شمال افغانستان، ترکمن‌ها نه‌تنها بخشی از تاریخ و فرهنگ کشور را شکل داده‌اند، بلکه با قالین‌بافی، هنر، ادب و صداقت‌شان، نماد تلاش و استواری برای عموم شده‌اند. برای ترکمن‌های افغان، استقلال ترکمنستان تنها یک رویدادی سیاسی نیست، بلکه نشانه‌ای از پایداری فرهنگی و تداوم هویت مشترک است.

افغانستان از نخستین کشورهایی بود که استقلال ترکمنستان را در سال ۱۹۹۱ میلادی به رسمیت شناخت. از همان زمان، ارتباطات و پیوند دو کشور در مسیر دوستی و همکاری قرار گرفت. ترکمنستان با سیاست بی‌طرفی مثبت و رفتار صلح‌جویانه‌اش، همواره کوشیده است تا روابط خود را از نزاع‌های سیاسی منطقه‌ای دور نگه دارد. همین رویکرد باعث شده تا مرز میان دو کشور نه مانع، بلکه پلی برای تجارت، انرژی و دوستی باشد.

در دنیایی که بسیاری از کشورها میان دیوارهای آهنین سیاست گرفتارند، ترکمنستان در برابر افغانستان نه با زبان سیاست، بلکه با زبان همکاری سخن گفته است. پروژه بزرگ تاپی، که گاز ترکمنستان را از خاک افغانستان به پاکستان و هند می‌رساند، نشانه‌ای از همین نگاه اقتصادی و راهبردی است. برق وارداتی از ترکمنستان امروز روشنایی خانه‌های شمال افغانستان را تأمین می‌کند و جاده‌های تورغندی و آقینه شریان‌هایی هستند که دو ملت را در هم تنیده‌اند.

فرهنگ ترکمنی نیز در افغانستان نفس می‌کشد. از شعر و موسیقی گرفته تا فرش و لباس، همه‌جا رنگ و نقش ترکمنی دیده می‌شود. در روز استقلال ترکمنستان، بسیاری از خانواده‌های ترکمن در شمال افغانستان با افتخار از نیاکان خود یاد می‌کنند و در دل آرزو دارند روزی این پیوند فرهنگی، زمینه‌ساز صلح و هم‌زیستی بیشتر میان ملت‌ها شود. این هم‌دلی و هم‌فرهنگی، مرز نمی‌شناسد؛ همان‌گونه که نسیم صحرای قره‌قوم در بادهای شمال افغانستان نیز حس می‌شود.

استقلال ترکمنستان برای افغان‌ها یادآور واقعیتی بزرگ‌تر است؛ هیچ ملتی بدون وحدت و اعتماد به ریشه‌های فرهنگی‌اش به استقلال واقعی نمی‌رسد. ترکمن‌ها نشان دادند که استقلال سیاسی، زمانی پایدار می‌ماند که بر پایه خودباوری، درایت سیاسی و آرامش درونی استوار باشد. در حالی که بسیاری از کشورهای منطقه درگیر رقابت و تنش‌اند، ترکمنستان مسیر ثبات، بی‌طرفی و همکاری را برگزیده است؛ الگویی که افغانستان نیز می‌تواند از آن الهام گیرد.

روز استقلال ترکمنستان، روزی است که دو ملت با دو پرچم، اما با یک احساس مشترک، جشن همدلی را تحت عنوان روز استقلال ترکمنستان می‌گیرند؛ احساس آزادی، استقلال و دوستی، در این روز، ترکمنستان در عشق‌آباد می‌درخشد، اما انعکاس آن در قلب شمال افغانستان نیز دیده می‌شود جایی که هنوز فرزندان همان خاک، با غرور و امید، به آینده‌ای مشترک می‌اندیشند، استقلال ترکمنستان، در حقیقت با افغان‌ها یادآور پیوندی است که هیچ مرز سیاسی نمی‌تواند آن را از هم بگسلد؛ پیوند فرهنگ، تاریخ و انسانیت میان ترکمن و افغان که تعلقات مردمان دو سوی مرز را هر روز نزدیک‌تر از قبل می‌سازد.

نویسنده: عبدالله بلخابی