اوضاع بحرانی غزه همزمان با روز حقوق بشر اسلامی
چهاردهم اسد به عنوان روز «حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی» نام گذاری شده است، سازمان کنفرانس اسلامی این روز را با عنوان یاد شده نامگذاری کرد تا ظرافت منابع اسلامی را در پاسداشت از حقوق انسان‌ها و کرامت انسانی آنان به گونه‌ای مدون و موردی مطابق به ماده‌های قانونی فراهم سازند؛ زیرا برخی از مواد حقوق بشر غربی در تضاد با آموزه‌های اسلامی است، این اعلامیه شامل یک مقدمه و ۲۵ ماده است. مقدمه با این عبارت شروع می‌شود: «دولت‌های عضو سازمان کنفرانس اسلامی، ضمن تأکید بر نقش تمدنی و تاریخی امّت اسلامی که خداوند آن را بهترین امّت برگزید…» و بعد از آن مواد ۲۵گانه را ارائه می‌دهد. محتوای این اعلامیه همانند محتوای اعلامیه جهانی آزادی سیاسی و اجتماعی و بسیاری از آزادی‌های دیگر را از حقوق انسان‌ها می‌داند و دولت و اجتماع را در فراهم کردن محیط زندگی برای برخورداری از این حقوق مسئول می‌داند. با این حال محتوای اعلامیه آزادی را که در تضاد با حقوق و تکالیف جامعه و فرد باشد، ممنوع کرده است. در کل، محتوای این اعلامیه همانند اعلامیه جهانی صرفاً یک بیانیه مشترک از حقوق بشر اسلامی است و نه کنوانسیون یا معاهده‌ای الزام‌آور. محتوای این اعلامیه هنگام بررسی در سازمان کنفرانس اسلامی مورد حذفیات و برخی تغییرات دیگر قرار گرفت و آن را تا حدودی به اعلامیه جهانی نزدیک کرد ولی نکته قابل تأمّل این است که محتوای اعلامیه هنوز از حد اعلامیه صرف خارج نشده است.
اعلامیه حقوق بشر اسلامی همانند اعلامیه جهانی حقوق بشر، بر شرافت و کرامت ذاتی انسان تکیه کرده و برخی حقوق لازم‌الرّعایه را احصاء کرده است که باید آنها را به رسمیّت شناخت و در مقام اعمال و اجرای آنها برآمد. برخی از اصولی که به عنوان حقوق آزادی‌های اساسی در اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده در این اعلامیه نیز آمده است. برخی از حقوق هم که در اعلامیه جهانی حقوق بشر نیامده، در اعلامیه اسلامی مورد توجه و تصریح قرار گرفته است؛ مثل ممنوعیت استعمارگری و حق مبارزه با آن یا حق مقابله با تجاوز به حیات انسان و نیز حق زندگی در محیط پاک و دور از مفاسد اخلاقی و داشتن امنیت دینی علاوه بر امنیت‌های مربوط به جان و خانواده و ناموس و نیز اشاره به لزوم حفظ حرمت انسان حتی پس از حیات او و محترم شمردن جنازه او.
یکی از ارزشمندترین خصایص اعلامیه حقوق بشر اسلامی توجه به نکاتی است که در اعلامیه جهانی بدان توجه نشده است. این اعلامیه با حمایت از حقوقی که بی‌تردید در زمره حقوق مسلم بشر قرار دارند ولی در اعلامیه جهانی مورد غفلت واقع شده‌اند، جایگاه خود را به عنوان اعلامیه‌ای با مضامین بدیع در مقابل جهانیان به اثبات رساند و ارزش و اهمّیّت حقوق بشر در دین اسلام را نمایان کرد.اعلامیه مذکور با ممنوع شناختن استعمار و استعمارگری، حق مبارزه با این موضوع را برای همه افراد بشر قائل شده است و به صراحت انواع گوناگون استعمار را به عنوان بدترین نوع بردگی تحریم می‌کند. اعلامیه حقوق بشر اسلامی حق رهایی و تعیین سرنوشت را برای تمامی ملّت‌‌هایی که از استعمار رنج می‌برند به رسمیت شناخته و تمام دولت‌ها و ملت‌ها را موظف به یاری‌رساندن به قربانیان استعمار در جهت نابودی این پدیده مخرّب دانسته است. اعلامیه قاهره همچنین حق زندگی در محیط پاک و دور از مفاسد اخلاقی و لزوم حرمت انسان پس از مرگ را به گونه‌ای بدیع مورد اشاره و پذیرش قرار داده است.
همچنین این اعلامیه قدرت حکومت را به امانتی تعبیر کرده که به حاکم یا هیأت حاکمه سپرده شده است و مقتضای امانت‌داری این است که از آن سوء استفاده نشود و بنابراین استبداد و دیکتاتوری و هر نوع سوء استفاده از قدرت، خیانت در امانت تلقّی می‌شود و ممنوع است و طبعاً وقتی امین از دایره امانت‌داری خارج شد، مشروعیّت خود را از دست می‌دهد؛ چنانکه در بند الف ماده ۲۳ اعلامیه حقوق بشر اسلامی می‌گوید: «ولایت امانتی است که استبداد یا سوء استفاده از آن شدیدا ممنوع است؛ زیرا حقوق اساسی انسان از این راه تضمین می‌شود.» در بحث مقایسه حقوق بشر غربی با حقوق مذکور در اعلامیه حقوق بشر اسلامی باید توجه کرد که بدون قرارگرفتن موضوع تحت تأثیر احساسات و تعصّبات، این دو اعلامیه از جهات بسیاری شبیه هم بوده و حتی اعلامیه اسلامی به استناد متون دینی، امتیازات و حقوق دیگران را هم پیش‌بینی کرده است ولی در عین حال این دو اعلامیه دارای تفاوت‌ها و تناقض‌ها است. در حالیکه هردو اعلامیه حقوق بشر اسلامی و اعلامیه حقوق بشر غربی به دفاع از حقوق اساسی انسان‌ها تأکید دارد؛ اما در این روزها غزه در معرض قطحی کامل قرار دارد.
رژیم اسرائیل و امریکا که خود را پاسدار حقوق بشر غربی می‌پندارند، از گرسنگی به عنوان سلاح کشتار جمعی علیه مردم غزه استفاده می‌کنند، ساکنان غزه این روزها در سخت‌ترین دوران زندگی شان قرار دارند، اما در همین حالت ناگوار و فاجعه انسانی، کشورهای اسلامی و غربی در قبال این جنایت بی تفاوت اند و هیچکدام در دفاع از اعلامیه حقوقی شان وارد فاز عملی نمی‌شوند؛ از این رو با توجه به تفاوت‌های ماهوی که در این میان وجود دارد، اما سکوت و بی عملی هردو جناح اسلام و غرب در قبال قضایای غزه ننگ تاریخی و شرم بشریت است، بر می‌تابد که برای پاسداری از اعلامیه‌های شان وارد صحنه شده و بشریت را از این ننگ تاریخی نجات بخشند.
یادداشت اختصاصی / خبرگزاری سریع
