روز جهانی دوستی؛ لزوم حفظ فرهنگ وفا و صداقت با دوستان

در دنیای امروز که نیازهای بشری بیش از هر زمان دیگر ابعاد جدیدتری به خود اضافه کرده است، معمولا بر صداقت و تداوم دوستی‌ها نیز تأثیر گذاشته است، بعضا در جهان امروز دوستی‌ها را برای رفع نیاز و ضرورت‌های روزمره‌گی در نظر می‌گیرند، دوستی که پایه و اساس محبت و نوع دوستی بنا بر خصوصیات مشترک در آن نبود دچار تنزل و فروپاشی گردیده و بنای آن بر محاسبات مادی استوار خواهد ماند، وقتیکه نیازها رفع گردد دوستی‌ها نیز به نقطه پایان رسیده و خاتمه می‌یابد؛ اما چه خوب است که معیار دوستی و رفاقت بر اساس تقوا، وطن دوستی و صداقت استوار باشد؛ تا هیچگاه با کم و کاست‌های نیازهای مادی دستخوش رکود و خمود نگردد، به یقین می‌توان گفت که دوستی خارج از دائره معنویت و صداقت هیچگاه پایان خوب نخواهد داشت؛ زیرا در دائره چنین دوستی‌ها، انتظارات مادی قریب به صفر است، هر چند که نیازهای بشریت وسعت یابد چنین دوستی پایدار خواهد بود، در دائره چنین دوستی‌ها به اهدافی که در مسیر معنویت قرار دارد نیز به راحتی می‌توان دست یافت؛ زیرا نیت یکی و راه یکیست که در آن هیچگونه دوگانگی وجود ندارد و اینگونه می‌توان راه موفقیت و رسیدن به اهداف را یافت و در امر رسیدن به آن استمرار داد؛ هرچند که رفاقت و دوستی‌ها در سطح جهان متفاوت است و ما انواع آن را شاهد هستیم، با این حال، نام دوستی مقدس است و ارزشمند و به پاس روزجهانی بر می‌تابد که دوستی‌ها در قاب‌های گوناگون ارج گذاشته شود.

در دنیایی که فقر، جنگ و بیماری‌های همه‌گیر مردم را از داشتن یک زندگی معمولی و اولیه دور کرده است، شاید دوستی بتواند کمی به ما یاری رساند و ما را وادار کند به خاطر دیگرانی که دوستشان داریم، رفتار بهتری را انتخاب کنیم. روز جهانی دوستی هم فرصتی است تا دوباره به خودمان، روابط مان با آدم‌ها و نگاهمان به جهان فکر کنیم تا هم خودمان بهتر باشیم و هم بتوانیم به بهتر شدن دیگران و زندگی‌شان کمک کنیم. امروز روز جهانی دوستی است،  روز جهانی دوستی در سال 1919 به وسیلۀ شرکت کارت پستال هالمارک (Hallmark) پایه‌گذاری شد. این روز در ابتدا انتخاب شده بود تا مردم دوستی‌هایشان را با فرستادن کارت پستال برای هم جشن بگیرند. هر چند در سال 1940 بازار کارت پستال ناگهان با رکود مواجه شد و در نهایت از بین رفت؛ اما چه باور کنید چه نه، در سال 1998 شخصیت کارتونی «وینی پو» به‌عنوان سفیر دوستی جهان در سازمان ملل متحد انتخاب شد و در آوریل 2011، سازمان ملل به صورت رسمی 30 جولای را به عنوان روز جهانی دوستی به رسمیت شناخت؛ گرچه، بیشتر کشورها اولین روز ماه آگوست را به‌عنوان روز جهانی دوستی جشن می‌گیرند.

با گسترش شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌ها ما را بیشتر از گذشته با دیگران در ارتباط قرار داد و هشتگ روز جهانی دوستی این فرصت را به همگان بخشید تا بتوانند فارغ از اینکه کجای جهان هستند؛ با این مناسبت همراهی کنند؛ بر اساس اعلامیۀ روز جهانی دوستی، همگان دعوت شده‌اند تا این روز را به شیوه‌ای متناسب با فرهنگ و آداب‌ورسوم جوامع محلی، ملی و منطقه‌ای خود گرامی بدارند و در این مسیر از آموزش و فعالیت‌های جمعی برای افزایش آگاهی عمومی نیز بهره‌گیرند. قدرت دوستی یک قدرت بین‌المللی است که به همۀ سرزمین‌ها و فرهنگ‌ها رسیده است و تنوع فرهنگ‌ها در سرتاسر جهان نشان می‌دهد که هیچ‌کس این روز را یکسان جشن نخواهد گرفت، تفاوت بین یک دوست واقعی و یک آشنا چیست؟ باور کنید یا نه، علم برای این موضوع جواب دارد. دانشمندان علوم رفتاری و روانشناسان، دوستی نزدیک را رابطه‌ای توصیف می‌کنند که شامل یک پیوند طولانی مدت از فداکاری و لحظات مشترک است. یک دوست واقعی خوشبختی شما را در اولویت قرار می‌دهد، هرگز از شما نمی‌خواهد که دوستی خود را مقدم بر اصول خود قرار دهید، و وقتی از او جدا بمانید، دلتان برای او تنگ می‌شود.

آیا ما فقط می‌توانیم با کسانی که می‌شناسیم دوست شویم؟ به یک معنا شاید پاسخ به این سوال مثبت باشد؛ دوستی رابطه‌ای دست کم دوسویه تعریف می‌شود و باید پویایی داشته باشد. اما اگر کمی متفاوت فکر کنیم می‌‎بینیم که ما می‌توانیم با کل جهان دوستانه رفتار کنیم، می‌توانیم کسانی را دوست بداریم که هرگز نخواهیم دید و بر زندگی افرادی تأثیرگذار باشیم که آنها را نمی‌شناسیم. از این نظر نه یک رابطۀ معمول که یک ارتباط قلبی میان ما و افراد شکل خواهد گرفت که برای همیشه ماندگار خواهد شد، این شکل از دوستی به کاری که خیریه‌ها انجام می‌دهند شبیه است، وقتی شما برای کسی که نمی‌شناسید کمک می‌فرستید، همدلی و شفقت از خود نشان می‌دهید. در عین حال خود را دربارۀ سرنوشت دیگران مسئول دانسته‌اید و برای کمک به او اعلام آمادگی کرده‌اید، کارهایی که در روابط دوستانه هم دیده می‌شود؛ چنین دوستی‌هایی می‌تواند بُعد معنوی بسیار ارزنده داشته باشد که خارج از توقع و صرفا در راستای همنوع دوستی انجام می‌گیرد، مثلا هم اکنون که مهاجرین هموطن ما از کشورهای گوناگون به وطن عودت می‌کنند، بیش از هر زمان دیگر به کمک‌های ما نیازمندند، اگر هر فرد ما بتوانیم به نحوی به این عزیزان یاری رسانیم و با اندک داشته‌های مان از ایشان پذیرایی کنیم و یا در راستای اطلاع رسانی به دیگران برای کمک‌خواهی اقدام کنیم در واقع نوعی احساس دوستی و صداقت خود را به نمایش گذاشته ایم، اشخاصی که از توانایی مالی خوبی بهره مند هستند، باید با مال و امکانات از این عزیزان پذیرایی کنند؛ همینطور اطفال و کودکان غزه که امروز در میان خمپاره‌های رژیم اسرائیل به خاک و خون پرپر می‌شوند و از قطحی دادن این عزیزان به عنوان سلاح کشتار جمعی استفاده می‌کنند، حق دارند هر نوع کمکی که از دست مان بر می‌آید برای شان انجام دهیم، اگر هیچ کمکی نمی‌توانیم حداقل کاری که در صفحات مجازی میتوانیم انجام دهیم اطلاع رسانی و مطالبه همبستگی مسلمانان و چوامع آزاده بشریت در قبال این عزیزان است؛ لذا ما مکلفیم که به مناسبت روز جهانی دوستی به این عزیزان نیازمند که کمترین دوستان را دارند به هر نحوی یاری رسانیده و مکلفیت دوستی مان را ادا نماییم.

نویسنده: شکیب احمد سروش