مرز، سیاست و انسانیت؛ چالش تازه در روابط افغانستان و پاکستان
همزمان با ادامه محدودیتها در گذرگاههای مرزی میان افغانستان و پاکستان، روند انتقال کالاهای تجاری و کمکهای بشردوستانه با اختلال جدی روبهرو شده است. این وضعیت در حالی ادامه دارد که اسلامآباد بر باز بودن مسیرهای کمکرسانی تأکید میکند؛ ادعایی که به گفته کارشناسان، با شرایط موجود در میدان همخوانی ندارد.
دکتر سید مصطفی مرتضوی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی، در مصاحبه با خبرگزاری سریع گفته است که بستهماندن مرزها پیامدهای مستقیم اقتصادی و انسانی برای هر دو کشور بهویژه افغانستان داشته و میتواند آینده همکاریهای بشردوستانه در منطقه را با مخاطره روبهرو سازد.
به گفته دکتر مرتضوی، اعلام رسمی پاکستان درباره آزاد بودن عبور کمکها، در عمل تحقق نیافته است. او میگوید: «پاکستان در گفتار بارها از باز بودن مسیرهای کمکرسانی سخن گفته، اما تجربه تاریخی و وضعیت فعلی نشان میدهد که این تعهدات بیشتر جنبه شعاری داشته و در عمل اجرایی نشده است.»
وی اضافه میکند که بیاعتمادی نسبت به عملکرد عملی پاکستان، نتیجه سالها ناهماهنگی میان وعدهها و اقدامات واقعی این شور در قبال افغانستان است.
این کارشناس سیاسی هشدار میدهد که تأخیر در عبور کمکهای بشردوستانه، در شرایط شکننده اقتصادی افغانستان، پیامدهای مستقیمی بر زندگی مردم دارد.
به گفته او، بستهماندن مرزها باعث تأخیر در کمکهای سازمان ملل میشود؛ کمکهایی که برای مهاجران بازگشته از پاکستان و ایران و همچنین اقشار آسیبپذیر، حیاتی است. ادامه این وضعیت میتواند اوضاع انسانی را خطرناکتر سازد.
دکتر مرتضوی با اشاره به زیانهای مالی گسترده میگوید: برآوردها نشان میدهد که بستهماندن مرزها روزانه بین ۶ تا ۷ میلیون دالر به تاجران پاکستانی و حدود ۲ تا ۳ میلیون دالر به تاجران افغانستان خسارت وارد میکند.
او تأکید میکند که این وضعیت موجب افزایش قیمتها و فشار اقتصادی بر مردم هر دو کشور شده است؛ مسئلهای که در بازارهای پاکستان طی ماههای اخیر بهوضوح دیده میشود.
به باور این استاد دانشگاه، تغییر یا محدودسازی مسیرهای کمکرسانی، جایگاه منطقهای پاکستان را نیز زیر سؤال میبرد.
او میگوید: افغانستان برای دریافت کمکهای بشردوستانه، مسیر پاکستان را بهترین و عملیترین گزینه میداند، اما سیاسیسازی ترانزیت و اقتصاد، اعتماد منطقهای را تضعیف میکند.
دکتر مرتضوی معتقد است که ادامه تنشها میتواند آینده همکاریهای بشردوستانه در منطقه را با ابهام جدی مواجه کند. به گفته او، مسائل سیاسی، امنیتی و نظامی نباید به حوزه اقتصاد و ترانزیت گره زده شود؛ زیرا این رویکرد نهتنها به مردم افغانستان، بلکه به ملت پاکستان نیز آسیب میزند.
این کارشناس در پایان از جامعه جهانی، سازمان ملل و شورای امنیت میخواهد که نقش فعالتری ایفا کنند.
او تأکید میکند: جامعه بینالمللی باید از راه گفتوگو و فشار دیپلماتیک، پاکستان را متقاعد سازد که حداقل مسیرهای کمکهای سازمان ملل را باز نگه دارد تا مردم دو کشور بیش از این قربانی تنشهای سیاسی نشوند.
